уссадзі́ць, -аджу́, -а́дзіш, -а́дзіць; -а́джаны; зак.
1. каго (што) на каго-што. Падняўшы, пасадзіць, паставіць на што-н.
У. дзіця на воз.
2. што на што. Шчыльна насадзіць, надзець што-н.
У. вілкі на вілачнік.
|| незак. усса́джваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
◎ Кундзі́ль ’недарослы’ (Яўс.). Да кундыль (гл.). Сувязь гэтых слоў пацвярджаецца каш. kuundäl ’малое дзіця’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыбягны́, прыбыгны́й ’пазашлюбнае дзіця’ (кам., ЛА, 3). Да прыбе́гчы, прыбяга́ць з метафарычным пераносам значэння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
níederkommen
* vi (s) абрадзі́ніцца, нарадзі́ць [вы́радзіць] дзіця́
mit éiner Tóchter ~ — нарадзі́ць дачку́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
entbínden
* vt
1) вызваля́ць
2)
entbúnden wérden — уст. абрадзі́цца, нарадзі́ць дзіця́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Érstgeborene
sub m, f -n, -n пе́ршае дзіця́ ў сям’і́, пе́ршынец
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ángenommen
a прыёмны (пра дзіця); умо́ўны, вы́думаны
ángenommen, dass… — калі́ то́лькі…
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Немаўля ’малое дзіця’ (ТСБМ), іншыя формы, адзначаныя ў мастацкай літаратуры: немаўляшка (Багдановіч), немаўлёнак ’дзіця, якое знаходзіцца яшчэ ў лоне мацеры, не радзілася на свет’ (Лужанін), немаўлятка і пад., гл. Рапановіч, Лекс. і грам., 26–27. Адсутнасць слова ў народных гаворках сведчыць пра запазычанне, параўн. польск. niemowlę, укр. немовля́ ’дзіця, што яшчэ не гаворыць’ (Грынч.), якія маглі быць непасрэднымі крыніцамі запазычання (асабліва апошняе). Ст.-бел. немовя ’грудное дзіця’ (пачатак XVII ст.), паводле Булыкі (Лекс. запазыч.), са ст.-польск. niemowlę, хутчэй niemowię, што ў сваю чаргу запазычана з чэшскай, параўн. заўвагу Урбанчыка адносна польск. niemowiątko, якое упершыню з’явілася ў перакладзе Бібліі (ZPSS, 8, 460). Гл. таксама Фасмер, ZfSlPh, 12, 120; Вінцэнц, Slavica Herosolimitana, 7, 245–252; Брукнер, 360.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
напаўраздзе́ты, ‑ая, ‑ае.
Не зусім раздзеты, амаль раздзеты. Напаўраздветае дзіця. // перан. У вельмі дрэнным адзенні. Галаднаватыя і напаўраздзетыя камсамольцы будавалі Магнітку, ставілі горад юнацтва на беразе Амура. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
недакармі́ць, ‑кармлю, ‑корміш, ‑корміць; зак., каго.
Пакарміць недастаткова, не дасыта; не закончыць кармлення. Недакарміць дзіця. □ Кожнаму юнаму рыбалову трэба ведаць, што лепш недакарміць рыбу, чым «закарміць» яе. Матрунёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)