трыяле́т, ‑а, М ‑леце, м.
Верш з васьмі радкоў, дзе чацвёрты і сёмы паўтараюць першы радок, а восьмы — другі, пры гэтым увесь верш мае дзве рыфмы. [Максім Багдановіч] быў умелы майстар верша — і перад чытачом упершыню разгарнуліся беларускія папірусы пентаметраў і ярка зазвінелі не чутыя на гэтай мове беларускія тэрцыны, трыялеты, актавы... Клышка.
[Фр. triolet.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
харчава́ць, ‑чую, ‑чуеш, ‑чуе; незак., каго-што.
Даваць, дастаўляць каму‑н. ежу; карміць. Харчаваць усю сям’ю. □ Тут кожны быў другому друг, Тут харчавалі партызанаў, Тут раздавалі сотням рук Вінтоўкі, кольты і паганы. Таўбін. Калі нас так увесь час будуць харчаваць, то мы за тры гады адгадуемся, як на курорце. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хі́бны, ‑ая, ‑ае.
1. Адмоўны, нядобры. Саўка акінуў поглядам сваіх мыслей увесь складаны комплекс той ролі, на якую падбіваў яго Бруй, з усімі яе выгодамі і хібнымі бакамі. Колас.
2. Памылковы, няправільны. Хібны крок, брак, недасеў, зрыў, безгаспадарчасць і абязлічка — гэта ўсё роўна, што без барацьбы ворагу здаць пазіцыі... Дудар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шырокаэкра́нны, ‑ая, ‑ае.
Які мае шырокі экран. [Рэпнік:] — Ты ведаеш, я прыехаў, дык тут усяго нейкіх пару дамоў было. Увесь горад у зямлі быў, у падмурках. А цяпер, бачыш, як раздаўся, вырас. Шырокаэкранны кінатэатр, універмаг, тэхнікум. Кудравец. // Які зроблены, прызначаны для шырокага экрана. Шырокаэкраннае кіно тыпу «Сінерамы», бясспрэчна, мае добрую будучыню. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перайгра́ць сов., в разн. знач. переигра́ть;
п. п’е́су на рая́лі — переигра́ть пье́су на роя́ле;
тэа́тр ~ра́ў уве́сь рэпертуа́р сезо́на — теа́тр переигра́л весь репертуа́р сезо́на;
арты́ст тут ~ра́ў — арти́ст здесь переигра́л
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перапаро́ць сов.
1. (распороть во множестве) перепоро́ть;
2. (чем-л. острым) переты́кать, переколо́ть;
3. разг., см. перабада́ць;
4. разг. (обыскать везде) переша́рить, обша́рить;
п. уве́сь двор — переша́рить (обша́рить) весь двор
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Plenus rimarum (Terentius)
Увесь у трэшчынах (г. зн. балбатлівы).
Весь в трещинах (т. е. болтливый).
бел. Свіння скажа бораву, а бораў усяму гораду. Скажы адной курыцы, а яна ўсёй вуліцы. Дзед бабе па сакрэту, а яна ўсяму свету. Сказала кума куме ‒ і пайшло па сяле.
рус. Знала б наседка, узнает и соседка. Дырявая бочка. Весь как есть, с начинкой и потрохами. Скажешь курице, а она всей улице.
фр. Ne crie pas sur les toits ce qu’on t’a confié à l’oreille (Не кричи с крыши обо всём, что тебе доверили на ушко). Secret de comédie/de Polichinelle (Секрет полишинеля).
англ. Ill news travels fast (Дурные новости быстро распространяются).
нем. Was drei wissen, erfahren bald dreißig (Что знают трое, узнают вскоре тридцать).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
cały
cał|y
1. увесь; цэлы;
~y miesiąc — цэлы месяц;
~y czas — увесь час;
~e miasto — увесь горад;
~mi dniami — цэлымі днямі;
2. цэлы; непашкоджаны;
garnek ~y — цэлы (непабіты) гаршчок;
~y i zdrowy — цэлы і здаровы;
~a naprzód (wstecz) — поўны наперад (назад);
~a nuta муз. цэлая нота;
być kim w ~ym tego słowa znaczeniu — быць кім у сапраўдным значэнні гэтага слова;
bluzka ~a w grochy — блузка (уся) у гарошак;
bawić się na ~ego — гуляць да ўпаду (напоўніцу; па поўнай)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
падпа́ліна, ‑ы, ж.
1. Разм. Крыху абпаленае месца. Падпаліна на шынялі.
2. Рыжавата-жоўтая пляма другога колеру (на валасах, футры і пад.). У дзяўчыны светлыя з рыжымі падпалінамі валасы, чорныя бровы і чорныя вочы. Асіпенка. Бярозавы гай, куды нырнула сцежка, быў увесь пранізаны сонечным святлом, у кронах бяроз ужо гарэлі залатыя падпаліны. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перачаса́ць 1, ‑чашу, ‑чэшаш, ‑чэша; зак.
1. што. Расчасаць для прыгатавання пражы ўсё, многае. Перачасаць увесь лён.
2. што. Расчасаць пачэсанае яшчэ раз. Перачасаць кудзелю.
3. каго-што. Прычасаць нанава, іначай. Перачасаць валасы.
перачаса́ць 2, ‑чашу, ‑чэшаш, ‑чэша; зак., што.
1. Абчасаць, пачасаць усё, многае. Перачасаць усё бярвенне склюдам.
2. Абчасаць нанава, іначай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)