dokuczać
dokucza|ć
незак. komu дакучаць, назаляць, надакучаць;
cały dzień ~ł mi ból — мяне цэлы дзень мучыў боль
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
prick
[prɪk]
1.
n.
1) уко́л -у m.
а) дзе́яньне
б) уко́латае ме́сца
2) вастрыё n.
3) во́стры боль
2.
v.t.
1) уко́лваць, кало́ць
2) настаўля́ць
the dog pricked his ears — саба́ка наста́віў ву́шы
3.
v.i.
спрычыня́ць або́ адчува́ць во́стры боль
•
- kick against the pricks
- prick up the ears
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Рэзь 1 ’дробна нарэзаная салома на корм’ (Байк. і Некр., Бяльк., Касп., Мат. Гом., Нас., Шатал., Юрч., Сл. ПЗБ, Нар. лекс.); сюды ж рэзь ’дызентэрыя’ (ЛА, 3), ’боль у жываце’ (Байк. і Некр., Нас.), ’рэзкі боль’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), ’аперацыя’ (Жд. 1). Укр. різь ’рэзь’, рус. резь, польск. rzeź ’забой скаціны’. Прасл. *rězь < *rězati. Гл. рэзаць.
Рэзь 2 ’сетка з вялікімі вочкамі’ (мін., ЛА, 1), ’сетка з тоўстых вяровачак’ (гом., ЛА, 1). Падобна на тое, што аднолькавая форма, зафіксаваная ў двух рэгіёнах, мае адрознае паходжанне. Лексема з першым значэннем суседзіць з формай рэ́жа ’тс’ (гл. рэжа 1), якая ад рэ́дкі, можна дапусціць, што і рэзь першапачаткова фігуравала як рэдзь < рэдкі (гл.). Але пад уплывам пераасэнсавання кораня рэж‑ як ад рэжу < рэзаць, адбылася і замена рэдзь > рэзь. Другое значэнне дазваляе меркаваць, што форма рэзь не ад рэзаць, як можа падацца на першы погляд, а ад рэзгіны (гл.) шляхам адаптыўных зменаў, параўн. яшчэ формы гэтага слова рэ́зкі (Шатал.), рэ́зіні, рэ́звы (ДАБМ, камент., 826). Гл. яшчэ наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
во́стры
1. scharf; spitz;
2. (пра пачуцці) héftig; fein, scharf (пра зрок, слых, розум); scharf, béißend (на смак);
во́стры боль héftiger Schmerz;
3. (напружаны) gespánnt, zúgespitzt;
во́страе стано́вішча gespánnte Láge;
во́стры недахо́п stárker [gróßer] Mángel (чаго-н an D);
4. (з’едлівы) bíssig, scharf; béißend;
во́страе сло́ва ein schárfes Wort;
ён во́стры на язы́к er hat éine schárfe Zúnge;
5. мед akút (напр, пра боль)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
◎ *Наге́льніца, наг§лныца ’раптоўная смерць’ (драг., Нар. лекс.), сюды ж naeŚAHo ’неадкладна, дазарэзу’, наг$лный ’неадкладны’ (драг., З нар. сл.). Пры наяўнасці эўфемістычнага на́гла ’смерць’ (гл.) хутчэй за ўсё звязана з на́глы (< *naglb) ’хуткі, раптоўны’, гл. таксама нагильны; Лаўчутэ непераканаўча збліжае з літ. pageli, pagele ’сырое прамозглае надвор’е, моцны боль’ ад літ. gelti ’моцна, нясцерпна балець; жаліць, раніць’ (Балтизмы, 29), запазычанага ў бел. мову, параўн. геліць ’моцна хацець; ныць; качанець; ванітаваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
affliction
[əˈflɪkʃən]
n.
1) боль -ю m.; згрызо́та, паку́та f.
2) го́ра n., бяда́ f.; няшча́сьце n.
the bread of affliction — го́ркі хлеб
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
soften
[ˈsɔfən]
1.
v.t.
1) зьмякча́ць
2) памякча́ць, зьмякча́ць (боль, прысу́д, сьвятло́ абажу́рам)
3) прыціша́ць (го́лас)
2.
v.i.
1) зьмякча́цца, памякча́цца
2) прыціша́цца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
утаймава́цца, ‑муюся, ‑муешся, ‑муецца; зак.
1. Уціхамірыцца, супакоіцца (пра чалавека). Пачалі будаваць дарогу праз балота. Старыя працівіліся, але моладзь не ўтаймавалася, пакуль не ўзяла верх... Чарот. Стыпендыю [студэнты] атрымалі, праз дзень-два паедуць на бульбу, так што ёсць усе падставы павесяліцца. Толькі пад раніцу ўтаймуецца інтэрнат. Навуменка. // Стаць паслухмяным, падпарадкавацца волі чалавека (пра жывёл). Вінавата апусціўшы хвост, Кудлік трохі ўтаймаваўся, але ненадоўга. Рылько.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зменшыцца, суцішыцца або суняцца (пра боль і пад.). — Дарагі браце Сцяпане! Пойдзем да мяне, паляжыш, адпачнеш, боль утаймуецца... Дубоўка. [Алімпа] думала, што гэта яшчэ не роды, а проста забалеў жывот і калі яна будзе рухацца, дык боль утаймуецца. Сабаленка. // Заглушыцца, прыглушыцца (пра якое‑н. пачуццё, хваляванне і пад.). Калі агульная ўзрушанасць і захапленне, нарэшце, утаймаваліся, я пайшоў да Сені. Шамякін. — А чаго я цябе не бачыў да гэтага дня? — спытаў Пятро Ізобаў свайго даўняга сябра, калі радасць нечаканай сустрэчы крыху ўтаймавалася. Савіцкі. // Прыйсці ў нерухомы стан, стаць спакойным. На трэці дзень Утаймаваўся акіян. І хвалі, Прыкмеціўшы бязлюдны астравок, Як трэску, лодку іхнюю прыгналі І выплеснулі ціха на пясок. Куляшоў. Я Чорнае мора зялёным назваў бы, Калі ўтаймуецца бура і шторм. Грахоўскі. Пад раніцу завіруха трохі ўтаймавалася. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заціха́ць, заці́хнуць
1. (змоўкнуць) still wérden;
2. (пра гукі) verhállen vi (s);
3. (пра вецер, бой) sich légen, náchlassen* vi, ábflauen vi;
4. (пра боль) náchlassen* vi (s)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
прыці́снуць, -ну, -неш, -не; -ні́; -нуты; зак., каго-што.
1. Націснуўшы, наблізіць да чаго-н.; прычыніць боль, націснуўшы чым-н., заціснуўшы дзе-н.
П. дзіця да грудзей.
П. палец дзвярамі.
2. перан. Стварыць суровыя, неспрыяльныя ўмовы, абмежаваць у чым-н., пазбавіць магчымасці адмаўляць што-н., адпірацца ад чаго-н. (разм.).
П. гультаёў. П. каго-н., каб той усё расказаў.
|| незак. прыціска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. прыціска́нне, -я, н. і прыці́ск, -у, м. Прыцісканне павязкі да раны. Прыціск пячаткі да дакумента. Прыціск абібокаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)