езуі́т

(с.-лац. iesuita, ад лац. Jesus = Ісус)

1) член манаскага каталіцкага ордэна «Таварыства Ісуса», заснаванага ў 1534 г. для барацьбы з Рэфармацыяй і абароны папства;

2) перан. хітры, крывадушны чалавек, здольны на ўсякую подласць.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

хамелео́н

(лац. chamaeleon, ад гр. chamaileon)

1) паўзун атрада яшчарак, здольны мяняць афарбоўку скуры пры раздражненні, перамене колеру навакольнага асяроддзя і г. д.;

2) перан. чалавек, які лёгка мяняе свае погляды ў залежнасці ад абставін.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Éinfluss

m -es, Éinflüsse

1) уплыў

~ áusüben — рабі́ць уплыў

~ háben — мець уплыў

únter j-s ~ stéhen* — быць пад чыі́м-н. уплы́вам

ein Mann von ~ — уплыво́вы чалаве́к

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

fáustdick

1.

a таўшчынёй з кула́к

2.

adv

~ lügen — наха́бна [гру́ба] ілга́ць [хлу́сіць, мані́ць]

~ áuftragen* — бязме́рна перабо́льшваць

◊ er hat es ~ hínter den Óhren — яго́ не ашука́еш, ён быва́лы чалаве́к

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Вугня́віць ’гаварыць гугнява’ (Юрч.); ’хныкаць’ (Шатал.), вугня́вы прым. ’чалавек, які гаворыць у нос, гугнявы’ (Янк. Мат., Юрч., Шатал.), вугна́ты ’тс’ (Мат. Гом.). Гл. гугнявіць; в з’явілася вынікам успрымання г як пратэзы і замены яго пратэтычным в.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Калупа́с, кылупас ’чалавек, які не спяшаецца, робіць марудна’ (Яўс.). Мясцовае ўтварэнне ад калупаць ’рабіць марудна’. Утворана экспрэсіўпым суфіксам ‑ас, параўн. яшчэ вырвас ’хапуга’, які, апрача магілёўскіх, вядомы яшчэ шэрагу беларускіх гаворак, гл. Сцяцко, Афікс. наз., 62.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Лайту́бішча ’здаравяк, здаровы чалавек’ (міёр., З нар. сл.). Відавочна, звязана з тулуб, тулава (гл.), якое пасля перастаноўкі складоў аформілася ў ідэафон (гукавобразатворчую лексему) з гукавымі комплексамі ли. Параўн. таксама лайка 2, лайка, лайнік, лайтруга і інш.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Малоец ’паважаны малады чалавек, хлопец’ (КЭС, лаг.). Укр. молодець, рус. молодец, славен. mládec, серб.-харв. mladac ’тс’, ’жанаты малады мужчына’, mlaci ’маладыя (на вяселлі)’. Да прасл. mold‑ьcь. Аб мене ‑дз‑ > ‑й‑ гл. Карскі, 1, 351.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мандзэрыць ’вымантачваць’, мандзэрынне ’выпрошванне’, мандзэршчык, мандзэрнік, мандзэрка ’проська, папрашайка’ (Нас.), рус. варон. мандрыка ’надаедлівы чалавек’, з польск. mandyrzyć ’бурчаць, маркоціць галаву другім, гаварыць ні тое, ні сее’ і mantyczyć ’тс’, якое да лац. mantica ’торба жабрака’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Наброд ’валацуга, заходжы падазронага выгляду’ (Бяльк.), ’зброд’: Наброд карова, глядзі і ня ўледзіш (Юрч. Фр. 3: ’шкадлівая’), наброды ’прыезджы чалавек, сям’я’ (мсцісл., Янк. 1), набродны ’прыблудны’ (рэчыц., Нар. сл.), рус. набро́д ’навалач’. Ад набрысці, брысці (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)