Verbum

◎ Нашапе́рыцца ’натапырыцца’ (любан., Сл. ПЗБ), нашопу‑ рыць ’узбіць, ускалмаціць’ (ТС), параўн. рус. нашапериться ’зазлаваць’, славен. našepėriti, našopiriti ’вычварна апрануцца’, серб.-харв. нашепурити ’тс’. Экспрэсіўныя ўтварэнні з характэрнай варыянтнасцю асновы, паводле Махэка₂ (98), уключаючай узмацняльнае *še < *če, параўн. рашчаперыць (< рас‑чаперыць) ’растапырыць’, перыць і пад., гл. чапурыць.

◎ Ная́дна (наядно) ’дакучліва, надрыўна’ (брэсц., Нар. лекс.). Відаць, суадносіцца з недаесці, надаядаць ’дакучаць, назаляць’ (гл.), што да есці, яда, параўн. пераядаць душу ’надакучаць’ рус. наядный ’надаедлівы’. Магчыма сувязь з яд ’атрута’, параўн. асабліва балг. яд ’смутак, пакута; злосць’, макед. яд ’тс’, серб. najaduTu ’апрыкраць, раззлаваць’ і пад.

◎ Не́весь (нёвісь) ’невядома, немаведама’: невісь што дзеаыць (Яўс.), невець ’тс’ : невець колько (Сл. ПЗБ), нівісь ’тс’ (Нас.). Паводле Насовіча (там жа), з *невѣсть, гл. ведаць. Сюды ж нёвешчына ’нешта незвычайнае, рэдкае, экзотыка’ (ТС), якому фармальна і этымалагічна адпавядае серб.-харв. невештина ’няўмельства, няўдаласць’ (ад нёвешт ’няўмелы, нялоўкі’).

Ніхто́ ’ніхто, ніводзін чалавек’ (Нас., Бяльк., Сл. ПЗБ, ТС), укр. ніхто́, рус. никто́, польск. nikt, арх. nikto, чэш. nikdo, славац. nikto, в.-луж. nichtó, н.-луж. nicht, славен. níkdo, серб.-харв. ни̏ко, макед. нико, балг. ни́кой. Прасл. *nikъto, спалучэнне адмоўя ni‑ і займенніка *kъto (гл. хто).

Парашок ’расцёртае на дробныя частачкі цвёрдае рэчыва; лекавае рэчыва пэўнай дазіроўкі ў раздробленым выглядзе’ (ТСБМ). Рус., укр. порошо́к, польск. proszek, чэш. prášek, серб.-харв. пра́шак, славен. prašek, балг. пра́шак ’тс’. Прасл. porchьkъ, дэмінутыў, утвораны з суф. ‑ьkъ ад porchъ (гл. порах) (Адносна словаўтварэння гл. SP, 1, 93).

Паслу́жнік, паслу́жніца ’слуга’ (Нас.), рус. послу́жник, послу́жница ’хто паслужвае некаму, не будучы яго непасрэдным слугой’, польск. posłużnik ’тс’, ’памагаты’, серб.-харв. poslužnik ’той, хто прыслужвае’. Не выглядае на прасл. утварэнне. Магчыма, былі ўтвораны пазней у раннім сярэдневякоўі асобна ў кожнай з груп моў. Да паслужыць < служы́ць (гл.).

Перамага́нне (пірімыга́ньня) ’перамога’ (Бяльк.), польск. przemaganie, чэш. přemáhání, славен. premáganje. Да перамага́ць < пера- і магчы́ (гл.). Магчыма, яшчэ праслав. *per‑magati (як *po‑magati), параўн. укр. перемага́ти(ся), рус. перемога́ть(ся), польск. przemagać (się), чэш. přemáhati (se), славац. premáhať (sa), славен. premágati, серб.-харв. према́гаты ’перамагаць’.

◎ Перацвіта́ць ’адцвітаць’ (брасл., дзятл., Сл. ПЗБ), пяраць‑ вітсіць ’тс’ (зэльв., Жыв. сл.), пырыцвітатэ ’тс’ (драг., Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.). Д& персі‑ і цвісці (гл.). Прыстаўка пераеш ўкр., польск., балг., макед., серб.-харв. мовах) з’яўляецца дыялектным сінонімам да ад‑ (< прасл. ot‑) — у рус., чэш., славац. і славен. мовах.

◎ Прако́бацца ’пракорпацца’ (Янк. 3.), кобацца ’корпацца, марудна рабіць нешта’ (Янк. 1), параўн. серб.-харв. дыял. кобатн се ’спаборнічаць у дзіцячай гульні ў шарыкі’. Прасл. *kohati sę, роднаснае прасл. *коЬь ’варажба па палёту птушак’, ’прадвесце; чараўніцтва’, *koba, *коЬь (падрабязна гл. Трубачоў, Эт. сл., 10, 86–87, 101).

Пратапо́п ’святар (іерэй) вышэйшага чыну’ (ТСБМ), пратапо́па ’протаіерэй’ (Нас.). З рус. протопо́п (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 74). Стараж.-рус. протопопъ, серб.-ц.-слав. протопопъ. З грэч. πρωτοπαπᾶς (Фасмер, 3, 384), дзе πρωτο‑ — узмацняльная прыстаўка (ад πρωτοδ ’першы’) і πάππας ’бацька; бацюшка’ (Фасмер, там жа, 383; Праабражэнскі 2, 136).