Verbum

анлайнавы слоўнік

gleich

1) ро́ўны, адно́лькавы, падо́бны

zu ~er Stúnde — у ту́ю ж гадзі́ну; у той жа час

in ~er Wéise — адно́лькава

~ sein — матэм. раўня́цца

zwei mal zwei [ist] ~ vier — два на два – чаты́ры

~ zu ~ stéhen* — быць раўнапра́ўным

2) абыя́кавы

ganz ~ — усё ро́ўна

◊ ~ und ~ geséllt sich gern — ≅ рыба́к рыбака́ ба́чыць здаляка́

~e Brüder ~e Káppen — ≅ адзі́н друго́га ва́рты, або́е рабо́е

~ bléiben*, sich (D) ~ bléiben* — не змяня́цца

~ bleibend — a ста́лы, пастая́нны, нязме́нны

~ láufend — a парале́льны, раўнале́жны

~ láutend — a 1) сугу́чны; 2) адназна́чны; ідэнты́чны (тэкст)

mit dem Originál ~ — зго́дна з арыгіна́лам

adv за́раз, неадкла́дна

~ daráuf, ~ nachhér — усле́д [сле́дам] за тым

~ viel — сто́лькі ж, адно́лькава

~ groß — адно́лькавай велічыні́

~ am Ánfang — з са́мага пача́тку

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

по^III предлог;

1. с предл. (после кого-, чего-л.) па (кім, чым); пасля́, по́сле (каго, чаго);

по истече́нии сро́ка па сканчэ́нні тэ́рміну (пасля́ заканчэ́ння тэ́рміну);

2. с дат., вин. (при указании на количество) па (в белорусском языке только с вин., за исключением сочетаний с «один», «одна», которые употребляются с предл.);

по одному́ челове́ку в ряд па адным чалаве́ку ў рад;

по два челове́ка па два чалаве́кі;

по три рубля́ па тры рублі́;

по четы́ре киломе́тра в час па чаты́ры кіламе́тры ў гадзі́ну;

по пяти́, по семи́, по десяти́ па пяць, па сем, па дзе́сяць;

по двадцати́, по сорока́, по пяти́десяти, по сто па два́ццаць, па со́рак, па пяцьдзяся́т, па сто́;

по пятисо́т, по семисо́т, по девятисо́т па пяцьсо́т, па семсо́т, па дзевяцьсо́т;

по дво́е, по тро́е па дво́е, па тро́е;

по полтора́, по полторы́ па паўтара́, па паўтары́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

sign

[saɪn]

1) знак -у m.

The four signs of the arithmetic operations — чаты́ры зна́кі арытмэты́чных дзе́яньняў

2) знак -у m., азначэ́ньне n.

A nod is a sign of agreement — Ківо́к галаво́й ёсьць зна́кам зго́ды

We talked to the deaf man by signs — З глухі́м чалаве́кам мы гавары́лі пры дапамо́зе зна́каў

3) на́дпіс -у m., шы́льда f., знак -у m.

The sign reads “Keep off the grass” — На́дпіс ка́жа: “Не хадзі́ць па траве́”

4) прыкме́та f.

There are no signs of life about the house — Каля́ до́ма няма́ нія́кіх зна́каў жыцьця́

5) сьлед -у m., pl. сьляды́

signs of deer — сьляды́ казу́лі

6) Astron. знак задыя́ку

v.t.

1) падпі́сваць (ліст, чэк)

2) піса́ць

Sign your initials here — Напішэ́це тут свае́ ініцыя́лы

3) запі́сваць, найма́ць

to sign a new player — наня́ць но́вага гульца́, падпіса́ўшы ўмо́ву

4) пака́зваць, азнача́ць, быць прыкме́тай

5) дава́ць знак

to sign assent — дава́ць знак на зго́ду

6) жагна́ць, хрысьці́ць кры́жам

7) зна́чыць, ме́ціць, ста́віць ме́тку

v.i.

падпі́свацца

They signed for three years — Яны́ падпіса́лі на тры гады́ (кантра́кт, дамо́ўленасьць)

•

- sign away

- sign off

- sign on

- sign in

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

ж ¹, нескл., н.

1. Восьмая літара беларускага алфавіта, якая мае назву «жэ». Друкаванае ж. Курсіўнае ж.

2. Звонкі, шыпячы, зацвярдзелы зычны гук. Зацвярдзелае ж. Звонкае ж.

ж ², (пасля зычных) жа ¹, злучн.

1. супраціўны. Злучае сказы з адносінамі супрацьпастаўлення, супастаўлення і неадпаведнасці. Звычайна ў гакі ясны летні вечар усюды.. гуляюць дзеці, усюды іх смех, крыкі, гоман. У гэты ж вечар дзяцей нідзе не было; і ад гэтага рабілася жудасна. Шамякін. [Маці і каханая] сваімі думкамі праводзілі .. [Рыгора] ў далёкую дарогу, сваімі ж сумненнямі выказвалі баязлівасць, каб гэтыя праводзіны не былі апошнімі. Гартны. Я хлеба ў багатых прасіў і маліў, — яны ж мне каменні давалі. Багдановіч.

2. далучальны. Ужываецца для далучэння сказаў з паведамленнем дадатковага або тлумачальнага характару. Вепры, дзе жыў Мартын Рыль, былі па дарозе на дзедаву вёску. Да дзедавай жа вёскі было адгэтуль кіламетры тры-чатыры. Колас.

ж ³, (пасля зычных) жа ², часціца.

1. узмацняльная. Ужываецца для ўзмацнення значэння папярэдняга слова або сэнсу таго, што выказваецца (пытання, сцвярджэння, наказу, ступені інтэнсіўнасці якога‑н. дзеяння або пачуцця і пад.). Ці ж мог пасля ўсяго гэтага Васіль паслухмяна цягнуцца за Чарнушкамі? Мележ. Слаў жа ты, песня, дзень радасны свята. Танк. А коні бягуць — падганяць не трэба — дарога чыстая, дарога слізкая, чаму ж не бегчы. Лынькоў. Нейкі час Васілька стаяў і баяўся зварухнуцца, — надта ж незвычайна было ўсё ў гэтай хаце. Крапіва.

2. Ужываецца пасля займеннікаў і займеннікавых прыслоўяў пры супастаўленні, параўнанні, каб падкрэсліць падабенства, супадзенне, аднолькавасць. Яны і на фабрыку прыйшлі з аднаго і таго ж мястэчка, жылі ў горадзе ў адным доме. Лынькоў. // Ужываецца пасля займеннікаў і займеннікавых прыслоўяў, каб падкрэсліць развіццё, засяроджана дзеі ў адным месцы, часе. На тых жа багнах, дзікіх, сумных, Разлёгся ўшыр тарфяны шчыт. Колас. Як толькі Грамадой пачуў пра гэта, у той жа дзень склікана была сямейная нарада, на якую запрасілі і свата — Андрэя Каржакевіча. Крапіва. // Ужываецца пасля займеннікаў і займеннікавых прыслоўяў, каб падкрэсліць нязменнасць, пастаянства. У шуме любой ракіты, Здавалася мне, напевы Адны і тыя ж гучаць. Танк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

старана́, ‑ы́; мн. сто́раны (з ліч. 2, 3, 4 стараны́), старо́н; ж.

1. Тое, што і бок (у 1–3 і 7 знач.). У свеце чатыры Усяго стараны. Хто добры і шчыры — Не цесны яны. Гаўрусёў. Той, хто сынам можа звацца Беларускай стараны, Будзе да канца змагацца На крутых франтах вайны. Астрэйка. Убачыўшы чалавека са сваёй стараны,.. [Кандрат] заварушыўся, рвануўся да яго і адразу сыпануў словамі. Чорны. О, колькі ў нашай ціхай старане Магіл салдат, яшчэ ўсё невядомых!.. Мая зямля ім стала родным домам, Ім, смерцю храбрых паўшым на вайне. Рудкоўскі. Абедзве стараны згадзіліся памірыцца. Скрыган.

2. Абл. Палавіна гумна ад току да сцяны; бок гумна. [Зоська:] — Мне трэба было да паўдня жаць, а тады ісці ў гумно пад авёс старану вычысціць, а я не пайшла. Чорны. Другую старану [у гумне] цесна, ледзь не да самага вільчыка, поўнілі роўныя рады снапоў. Мележ.

3. Прамая лінія, якая абмяжоўвае геаметрычную фігуру. Старана квадрата. Стараны вугла.

4. у знач. прысл. стараной (‑ою). У абход, ідучы на пэўнай адлегласці ад чаго‑н. Гаспадары не любілі чужых вачэй. Людзі ведалі гэта і аб’язджалі хутар стараною. Пальчэўскі. Сонца сумысля знізіцца, пройдзе недзе стараной, каб быць незаўважаным, на крайку небасхілу. Ермаловіч. // Між іншым. Ды тут замецім стараною: Ці не з’яўляецца маною — Прашу прабачыць мне за слова — Уся гэта райская размова? Колас. // перан. Не непасрэдна, з іншых крыніц. [Валі] не падабаецца, што .. [Сашка] зусім забыўся на свайго бацьку, раз у гады два даведаецца стараной, што той працуе і жыве добра. Чорны.

•••

Мая (твая, яго, яе, наша, ваша, іх) справа старана гл. справа.

На старане — не ў сябе, не дома, у чужым месцы (працаваць, служыць і пад.). Беднасць і малазямелле змушалі клінкоўцаў шукаць заработку на старане. Колас. Думаў [Юзік] спачатку на старане дзе-небудзь шукаць [грошы] у чужых людзей, у суседзей, ды не было ў каго вельмі прасіць. Крапіва.

На старану — куды-небудзь у іншае месца, не па прызначэнню (збываць, прадаваць і пад.).

У старане — а) на некаторай адлегласці, воддаль. Лёгкі вецер шолахам Траў не калыхне, Недзе цені-сполахі Спяць у старане. Бачыла; б) не разам з усімі, асобна.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

strona

stron|a

ж.

1. бок;

wziąć kogo na ~ę — адвесці (паклікаць) каго ўбок;

być po czyjej ~ie — стаяць на чыім баку;

po drugiej ~ie ulicy — на іншым баку вуліцы;

na lewej ~ie — на левым баку (вопраткі); на адвароце;

2. грам. стан;

~a zwrotna — зваротны стан;

~a czynna — незалежны стан;

~a bierna — залежны стан;

3. старонка;

4. камп. старонка; сайт;

strona domowa — хатняя старонка;

5. край, старонка;

~y ojczyste — родная старонка; родны край;

odwrotna ~a medalu — адваротны бок медаля;

żart na ~ie — без жартаў, жарты набок;

(cztery) ~y świata — (чатыры) бакі свету;

na ~ie тэатр. набок, убок (пра рэпліку) ;

to ładnie z twojej ~y — вельмі міла з твайго боку

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

strike

[straɪk]

v., struck, struck or stricken, striking

1) удара́ць; нано́сіць уда́р

to strike a person in anger — ударыць каго́ са зло́сьці

strike a blow in self-defence — нане́сьці ўда́р у самаабаро́не

2) выбіва́ць, адбіва́ць, чака́ніць

to strike a medal — адбі́ць мэда́ль

3) высяка́ць (аго́нь), чы́ркаць, запа́льваць

to strike a match — запалі́ць запа́лку

4) здава́цца, ура́жваць, рабі́ць ура́жаньне

The plan strikes me as silly — Плян здае́цца мне неразу́мным

5) біць

it has just struck four — То́лькі што прабі́ла чаты́ры

6) мо́цна ўра́жваць, ахапля́ць

They were struck with terror — Іх ахапі́ў жах

7) атакава́ць

The enemy will strike at dawn — Во́раг пачне́ ата́ку на до́сьвітку

8) прыйсьці́ ў галаву́

An amusing thought struck her — Заба́ўная ду́мка прыйшла́ ёй у галаву́

10) бастава́ць, страйкава́ць

The coal miners struck — Вугляко́пы страйкава́лі

11) выкрасьля́ць, выкасо́ўваць

Strike out the last word — Вы́красьлі апо́шняе сло́ва

Strike his name off the list — Вы́красьлі яго́нае імя́ са сьпі́су

12) сутыка́цца, урэ́звацца

The car struck a fence — Машы́на ўрэ́залася ў плот

1) уда́р -у m.

2) адкрыцьцё пакла́даў (руды, на́фты); нечака́ная ўда́ча

3) забасто́ўка f., страйк -у m.

•

- on strike

- strike a balance

- strike an agreement

- strike it rich

- strike up

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

БРЭ́СЦКІ ТЭА́ТР ДРА́МЫ І МУ́ЗЫКІ.

Створаны 1.10.1944 з выпускнікоў Маскоўскага гар. тэатр. вучылішча (курс У.Гатоўцава). З кастр. 1945 у Брэсце як абл. драм. т-р імя Ленінскага камсамола Беларусі, у 1992—94 т-р драмы. Сучасная назва з 1995.

Творчае аблічча т-ра ў 1940—50-я г. вызначалі спектаклі героіка-рамантычнага кірунку, сярод якіх «Брэсцкая крэпасць» К.Губарэвіча (1953, прэмія Ленінскага камсамола 1967), «Канстанцін Заслонаў» А.Маўзона, «Юнацтва бацькоў» Б.Гарбатава, «Маладая гвардыя» паводле А.Фадзеева, «Як гартавалася сталь» паводле М.Астроўскага, «Авадзень» паводле Э.Л.Войніч, «Любоў Яравая» К.Транёва, «Сапраўдны чалавек» паводле Б.Палявога, «Людзі, якіх я бачыў» Б.Смірнова. Гал. тэма творчасці т-ра на працягу ўсяго існавання — станаўленне і фарміраванне асобы сучасніка. Вызначальныя ў розныя перыяды творчасці былі спектаклі маральна-этычнай праблематыкі: «Машачка» А.Афінагенава, «Старонка жыцця», «У добры час» і «У пошуках радасці» В.Розава, «Фабрычнае дзяўчо» А.Валодзіна, «Іркуцкая гісторыя» А.Арбузава, «Ленінградскі праспект» І.Штока, «Арганаўты» Ю.Эдліса, «Варшаўская мелодыя» Л.Зорына, «А досвіткі тут ціхія...» паводле Б.Васільева, «Характары» паводле В.Шукшына і інш.

Значнае месца ў рэпертуары займае бел. драматургія: «Раскіданае гняздо» Я.Купалы, «Ірынка» К.Чорнага, «Хто смяецца апошнім» К.Крапівы, «Хамуціус» паводле А.Куляшова, «Сэрца на далоні» паводле І.Шамякіна і яго п’еса «І змоўклі птушкі», «Апраўданне крыві» паводле І.Чыгрынава, «Салаўі спяваюць на волі» Я.Рамановіча паводле аповесці З.Бядулі «Салавей», «Калі зацвітаюць сады» В.Палескага, «Папараць-кветка» І.Козела, «Людзі і камяні» і «Брэсцкі мір» Губарэвіча, «Выбачайце, калі ласка», «Зацюканы апостал», «Трыбунал», «Верачка», «Таблетку пад язык» і «Патоп» («Дыхайце эканомна») А.Макаёнка, «Разумная дачка» У.Караткевіча паводле бел. нар. казак, «Апошняя інстанцыя», «Нашчадак», «Махляр паняволі» М.Матукоўскага, «Укралі кодэкс» А.Петрашкевіча, «Парог» і «Вечар» А.Дударава, «Чатыры крыжы на сонцы» («Выклік багам»), «Грэшнае каханне», «Аукцыён» («Прадаецца муж») А.Дзялендзіка, «Ціхі прыстанак» А.Паповай, «Лейтэнанты» і «Самы шчаслівы чалавек» А.Пінчука, «Добрая памяць па сходнай цане» («Добрая памяць — за наяўныя») В.Іпатавай, «Машэка» М.Арахоўскага і інш. Прыкметнае месца ў творчасці калектыву займаюць пастаноўкі класічных рус. і замежных твораў: «Не ўсё кату масленіца», «Беспасажніца» і «На ўсякага мудраца хапае прастаты» А.Астроўскага, «Дваранскае гняздо» паводле І.Тургенева, «Жывы труп» Л.Талстога, «Чайка» і «Тры сястры» А.Чэхава, «Звычайная гісторыя» паводле І.Ганчарова, «Ветрык, вей!» Я.Райніса, «Дон Сезар дэ Базан» Ф.Дзюмануара і А.Дэнеры, «Сабака на сене» Лопэ дэ Вэгі, «Пігмаліён» Б.Шоу, «Атэла» У.Шэкспіра, а таксама сучаснай замежнай драматургіі — «Дрэвы паміраюць стоячы» А.Касоны, «Від з моста» А.Мілера, «Лаліта» Э.Олбі (паводле У.Набокава), «Гісторыя кахання» Э.Сігла, «Маркіза дэ Сад» Ю.Місіма, «Калі конь траціць прытомнасць» Ф.Саган. Найб. плённыя перыяды ў творчасці т-ра звязаны з дзейнасцю рэжысёраў Ю.Арынянскага, А.Міронскага, І.Папова.

У розны час у т-ры працавалі: акцёры — нар. арт СССР Я.Палосін; нар. артысты Беларусі Т.Заранок, А.Логінаў, Г.Маркіна; засл. артысты Беларусі М.Абрамаў, Т.Аляксеева, А.Асторына, Н.Ганчарэнка, Л.Весніна, У.Говар-Бандарэнка, В.Захарава, Т.Канавалава, Г.Качаткова, З.Курдзянок, П.Маркін, А.Самараў, Л.Сторажава, Б.Уксусаў, Б.Уладамірскі, Ю.Уласаў, С.Юркевіч; засл. дз. культуры Беларусі Л.Валчэцкі (дырэктар т-ра). У трупе т-ра (1996): засл. артысты Беларусі С.Яўдошанка, К.Перапяліца, Г.Токараў. Гал. рэжысёр Я.Натапаў (з 1996), гал. мастак В.Лесін (з 1980). У 1963—67 пры т-ры дзейнічала лялечная група, на базе якой створаны Брэсцкі абласны тэатр лялек. У 1995 у склад т-ра ўключаны сімфанічны аркестр.

Літ.:

Волчецкий Л.П. Годы, спектакли, роли... Мн., 1974.

Р.М.Бакіевіч.

т. 3, с. 300

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

вре́мя ср.

1. час, род. ча́су м.;

вре́мя и простра́нство час і прасто́ра;

настоя́щее, проше́дшее, бу́дущее вре́мя грам. цяпе́рашні, про́шлы, бу́дучы час;

2. (время года) пара́, -ры́ ж.;

четы́ре вре́мени го́да чаты́ры пары́ го́да;

3. в знач. сказ. пара́;

вре́мя спать пара́ спаць;

◊

вре́мя те́рпит час яшчэ́ ёсць, час (яшчэ́) дазваля́е, ча́су (яшчэ́) хапа́е;

вре́мя не те́рпит, вре́мя не ждёт ча́су ма́ла (няма́), час не чака́е;

корота́ть вре́мя право́дзіць (ба́віць) час;

всему́ своё вре́мя на ўсё свой час;

с тече́нием вре́мени з ця́гам ча́су;

в своё вре́мя у свой час, сваі́м ча́сам;

в ско́ром вре́мени неўзаба́ве, у ху́ткім ча́се;

(в) пе́рвое вре́мя пе́ршыя часы́;

во вре́мя о́но уст. у часы́ да́ўнія;

на вре́мя на не́йкі час;

вре́мя от вре́мени, от вре́мени до вре́мени час ад ча́су, (изредка) калі́-нікалі́;

со вре́менем з ча́сам;

до сего́ вре́мени дагэ́туль, да гэ́тага ча́су;

до поры́, до вре́мени да пары́, да ча́су, паку́ль што;

одно́ вре́мя адзі́н час (не́йкі час);

в одно́ прекра́сное вре́мя аднаго́ ра́зу, (однажды) адно́йчы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ра́на ¹, ‑ы, ж.

1. Пашкоджанне тканак жывога арганізма, парушэнне яго цэласнасці. Смяротная рана. □ Аня схамянулася, пачала хутка перавязваць рану. Мележ. Цяжкія раны ад апёку на руках і спіне, ад болю [Васіль] страціў прытомнасць, цяпер, здавалася хлопцу, перасталі ныць. Ваданосаў.

2. перан. Душэўны боль, пакуты. [Лузавец:] — Мне думаецца, работа — самыя найлепшыя, самыя дзейсныя лекі ад усякай раны. Усё, аб чым баліць душа, павінна вылечыць праца... Краўчанка. Ніколі не залечваюцца раны на сэрцы ў таго, Хто быў жывым З крывёю ад радзімы адарваны. Аўрамчык. // Пра шкоду, страты, прычыненыя чаму‑н. З дапамогай брацкіх народаў краіны Беларусь залячыла раны ваеннага ліхалецця, адбудавала гарады і вёскі. «Звязда». Свабодная зямля Загоіць хутка свае раны. Танк.

•••

Агнястрэльная рана — рана, прычыненая куляй або асколкам баявога зарада.

Жывая рана — а) рана, якая яшчэ не зажывае; б) перан. вострае, нядаўняе гора, пакута.

Сыпаць соль на раны гл. сыпаць.

Хоць ты да раны кладзі гл. класці.

ра́на ², прысл.

1. Раніцай, уранні. Назаўтра рана, той самай загуменнай сцяжынкай, ішлі на могільнік чатыры мужчыны з рыдлёўкамі. Брыль. І ў лесе — мір і цішыня, Якіх так праглі партызаны. Паслухай вечарам ці рана: У лесе — мір і цішыня. Кляўко. // у знач. наз. ра́на, нескл., н. Раніца. З вечара да рана.

2. Раннім часам, у першы перыяд раніцы. [Віктар] ведаў, што Зелянюк паедзе ўранні, але не думаў, што гэтак рана. Зарэцкі. — Навошта так рана .. [Паўліка] будзілі? — запытала маці. С. Александровіч. // безас. у знач. вык. Пра ранні час. Было яшчэ рана, сонца толькі паднялося над лесам. Хомчанка.

3. Да ўстаноўленага або патрэбнага часу. Снедалі рана, як снедаюць звычайна перад дарогай. Брыль. І Дзімка рады быў — завязе спорненька вязку [сена] на кірмаш, не вельмі стоміцца і рана дамоў вернецца. Капыловіч. // безас. у знач. вык. Пра тэрмін, які яшчэ не настаў, не прыйшоў. Была такая часіна, калі і агонь паліць яшчэ рана, і не паліўшы яго — прыцемна. Баранавых. // безас. у знач. вык. Пра непадрыхтаванасць да чаго‑н., адсутнасць прычын для чаго‑н. Пачынаць будаўніцтва яшчэ рана. □ Салдаты, каторыя вярнуліся з вайны без рук ды без ног, кажуць — адчайвацца яшчэ рана. Якімовіч.

•••

Рана ці позна, рана-позна — калі‑н. (пра тое, што абавязкова павінна здарыцца).

Раным-рана — вельмі рана, як толькі можна рана.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)