Танкано́г ’від травы (расце на балотах)’ (Ян.), тонконо́г ’травяністая расліна з высокім цвёрдым сцяблом і вузкім лісцем’ (ТС), ’расліна Koeleria Pers.’ (Кіс.), ’асака’ (лоеў., Расл. св.). Параўн. укр. тонконіг ’расліна Koeleria cristata Pers.’, рус. тонконо́г ’расліна Koeleria Pers.’. Паводле знешняга выгляду, гл. тонкі і нага ў значэнні ’сцябло’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

шчыр

1. Ст.-бел. Цаліна; новае поле. Тое ж шчы́рка, шчырэп («Наша Ніва», 1914, №50, 3), шчарэц, шчырэц, шчырына́ (Мін.).

2. Бор (Смален. Дабр.).

3. Зараснік травы амаранту, аксамітніку хвастатага Amaranthus retroflexus L., A. caudatas L. (Гродз. Кіс. 13, Беларусь Даль, т. IV, 658).

ур. Слабадскі Шчыр каля в. Ст. Бяляеўка Чач. (Запіскі аддзела гуманітарных навук, кн. 11. БАН, т. II. Мінск, 1930, 477), ур. бор Шчыры (1726) каля в. Грамыкі Чач. староства (ІЮМ, вып. 28, ч. I, 1900, 32).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

Блашчынец, блашчычнік ’расліна звычайны лянок, Linaria vulgaris Mill.’ (Кіс.). Бясспрэчна, да блашчы́ца ’клоп; блыха’ (гл.). Магчыма, як сродак супраць блох або клапоў (расліна досыць ядавітая, гл. Нейштадт, Определитель, 492). Параўн. яе назвы ў іншых мовах, напр., славац. svinský chreň (для абмывання парасят); чэш. дыял. morová zelina (гл. Махэк, Jména rostl., 211).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Во́рлікі ’вадазбор звычайны, Aquilegia vulgaris L.’ (БРС, Кіс., Гарэц., Нас., Касп.). Рус. орлика, серб. о̀рлица, чэш. orlíček. Назва ўтворана ад лац. aquila ’арол’, таму што лісце венчыка гэтай расліны падобныя да кіпцюроў арла (Сіманавіч, 42). Махэк₂ (417) лічыць, што гэта назва з’явілася ў выніку памылковай этымалогіі — няправільнага члянення лац. aquilegia.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вілак ’дзераза звычайная, Lycopodium clavatum L.’ (маг., Кіс.). Відазменена ў адпаведнасці з беларускай фанетыкай: ‑dl‑ ⟷ ‑л‑ з польск. widłak ’дзераза’. Вілак‑дзераза ’дзераза гадавая, Lycopodium annotinum’ узнікла ў выніку наслаення запазычанай лексемы вілак на першапачатковую дзераза. Магчыма, дзераза названа вілаком паводле вілападобнасці знешняга выгляду яе. Параўн. вілакі (гл.). Гл. таксама відла́к.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мышахвоснік ’расліна Myosurus minimum L.’ (Кіс., ТСБМ). Відаць, з рус. мышехвостник ’тс’, якое з’яўляецца скандэнсаванай калькай з с.-лац. cauda mūris. Аналагічна ўкр. мищий хвіст, польск. myszy ogon, чэш. mysi ocäsek, славац. mysi chvostik, славен. misji rep ’тс’, таму што плод расліны падобны да мышынага хваста (Махэк, Jména, 49).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Памідо́р ’аднагадовая агародная расліна сямейства паслёнавых з чырвонымі або жоўтымі пладамі, прыдатнымі для яды; плод гэтай расліны’ (ТСБМ, Кіс.), памідо́ра, памідо́рына ’плод памідора’ (Янк., Янк. 1). З рус. помидо́р(ы) ’тс’ (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 73, 88), дзе запазычана з італ. мн. pomidʼoro < pomo dʼoro літар. ’залаты яблык’ (Фасмер, 3, 323).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пе́ўнік ’касач’ (мазыр., Жыв. сл.), пе́ўнікі ’званец звычайны, Rhinantus L.’ (Шат.), ’сачавічнік вясенні, Orobus vernus L.’ (Кіс.), пі́ўнычкы ’братаўка дуброўная, Melampyrum nemorosum L.’ (бяроз., Нар. лекс.), пе́ўнікі ’капытнік, Calla palustris L.’ (бых., хойн., ЛА, 1) у выніку семантычнага пераносу паводле падабенства да грэбня пеўня альбо афарбоўкі (некалькі колераў) з пе́вень (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Праску́рнік ’алтэя, Althaea’ (Нас.), ’штокружа (сляс) ружовая, Alcea nosea L.’ (віц., Кіс.). Рус. проскурник, просвирник ’розныя віды Althaea, Malva’, укр. проскурпак, проскурняк ’расліна Althaea officinalis’, польск. proskitrnia ’лясны кустарнік’. чэш. proskurnikрус.Махэк, Jména, 147). Ад праскура (гл.). Назва па знешнім выглядзе, форме пладоў (Махэк₂, там жа; Мяркулава, Очерки, 127).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пся́рка ’амарант, Amaranthus caudatus L.’ (Інстр. 2, Кіс.). Да пёс. Ад гэтай асновы ўтвараюцца назвы непрыдатных да чалавека, пустазеллевых або атрутных раслін. Параўн. рус. пешка ’паслён, Solanum nigrum L.’, польск. psinka ’тс’, укр. псярка ’малачай, Euphorbia’ і г. д. Спалучэнне ‑сл‑ паказвае на магчымасць запазычання з польскай, але дакладная крыніца невядомая.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)