упа́дак, ‑дку, м.

1. Пагаршэнне агульнага стану чаго‑н.; агульны распад, разлажэнне. Упадак вытворчасці пры капіталізме. Упадак буржуазнай культуры. // Моцнае аслабленне фізічных ці духоўных сіл. Упадак сіл. Упадак духу.

2. Абл. Страта. Няма статку без упадку. Прымаўка.

•••

Каб на вас упадак — каб вы падохлі, каб на вас паморак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

pawn​2 [pɔ:n] v. закла́дваць (што-н. у ламбардзе);

He pawned his gold watch to pay the rent. Ён заклаў свой залаты гадзіннік, каб расплаціцца за кватэру.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

salve​2 [sælv] v. ма́заць ма́ззю; заспако́йваць, змякча́ць ( боль);

salve wounds кла́сці бальза́м на ра́ны, заго́йваць ра́ны;

salve one’s conscience fml рабі́ць што-н., каб заспако́іць сумле́нне

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

вы́дахнуць, ‑не; пр. выдах, ‑ла; зак.

Разм. Здохнуць, падохнуць; перавесціся (аб жывёле). — От, каб цябе ваўкі зарэзалі, каб ты была выдахла, падла натурыстая! — зганяў чалавек у лаянцы злосць. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Няўро́кам: nie uròkam albo nie ŭròkam kàżuczy (Пятк. 2), не урокам сказаць (Нас.), няўрокам сказана (полац., Нар. лекс.) — гаворыцца, калі што-небудзь хваляць; сюды ж таксама няўрошны: каб короўки моло́шны, а тиляти няўрошны (Рам.) — якога цяжка ўракці; параўн. славац. neúrekom ’каб не зракці’, neúročny ’прыгожы, здаровы, добра выглядаючы’, укр. невро́чливий, неврі́кливий ’які не хварэе ад урокаў’, рус. неуро́чливый ’тс’. Да урок, урокі (гл.); паводле Махэка₂ (397), існавала вера, што дрэнныя людзі, калдуны, маглі нашкодзіць, хвалячы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

сам, само́га, м. сама́, само́й, ж.; само́, само́га, н.; мн. са́мі, самі́х, займ. азнач.

1. Ужыв., каб падкрэсліць, што хто-н. асабіста выконвае дзеянне або адчувае на сабе яго.

С. тата гнаў каня.

Такую навіну трэба паведаміць ёй самой.

2. Ужыв., каб падкрэсліць, што дзеянне выконваецца асобай або прадметам самастойна, без чыёй-н. дапамогі.

Сяляне самі ўправіліся са жнівом.

С. (сама, само, самі) па сабе (адвольна, незалежна ні ад кога). С. (сама, само, самі) сабе (адзін, адна, адно, без нікога).

3. Ужыв. для падкрэслівання важнасці, значнасці асобы або прадмета.

С. аграном прыехаў на поле.

4. У спалучэнні з назоўнікамі з якасным знач. падкрэсліваюць наяўнасць вышэйшай ступені якасці ў прадмеце.

Прагулкі на лыжах — гэта само здароўе.

◊

Сам не свой — аб стане разгубленасці, роспачы, адчаю, непакою.

Само сабой зразумела — не выклікае ніякага сумнення.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ро́зачкі ’дзве тонкія дошчачкі ў кроснах, якія служаць для таго, каб не блыталіся ніткі асновы’ (воран., Шатал.), ро́зачкі ’дзве палачкі, што дзержаць чыны’ (швянч., Сл. ПЗБ). Няясна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кі́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.

1. Эластычная трубка — частка органаў стрававання ў чалавека, жывёлін.

Тонкая к.

2. Гумавая або брызентавая трубка для падачы вады (разм.).

Пажарная к.

◊

Кішка тонка (тонкая) у каго (разм.) — не хапае сіл, сродкаў і пад., каб зрабіць што-н.

Кішкі марш іграюць (разм., жарт.) — пра моцнае адчуванне голаду.

|| прым. кі́шачны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адхілі́цца, -хілю́ся, -хі́лішся, -хі́ліцца; зак.

1. Падацца ўбок, адвярнуцца.

Адхілілася кабета і выцерла заплаканыя вочы.

2. Адысці ад прамога маршруту, збіцца.

А. ўбок і заблудзіцца.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адгарнуцца, адсланіцца.

Заслона адхілілася.

4. перан. Перакінуць увагу на што-н. іншае.

Важна, каб не а. ад галоўнага.

|| незак. адхіля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

|| наз. адхіле́нне, -я, н.

А. ад нормы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ухілі́цца, ухілю́ся, ухі́лішся, ухі́ліцца; зак.

1. ад каго-чаго і без дап. Адхіліцца, адсунуцца ўбок, каб пазбегнуць чаго-н.

У. ад удару.

2. ад чаго. Адысці ад прамога напрамку.

Дарога ўхілілася ўлева.

3. перан., ад чаго. Пазбягаючы чаго-н., устараніцца, адмовіцца ад чаго-н.

У. ад прамога адказу.

У. ад абавязкаў.

|| незак. ухіля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

|| наз. ухіле́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)