Нагіна́ць ’схіляць, нахіляць’ (ТСБМ, Нас., ТС), укр.нагина́ти ’тс’, польск.naginać ’тс’. Другаснае ўтварэнне ад гнуць (< *gybnǫti) па мадэлі пну, піна́цьзамест першаснага гну, гіба́ць, якое дае рэгулярнае нагіба́ць ’тс’, параўн. Брукнер, 140.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wofür
pron, adv
1) за што, заме́ст чаго́, для чаго́
2) пераклад залежыць ад кіравання беларускага дзеяслова:
~ sorgt er? — пра што ён турбу́ецца?
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
«ВИ́ТЕБСКИЕ ГУБЕ́РНСКИЕ ВЕ́ДОМОСТИ»,
газета, афіцыйны орган Віцебскага губернскага праўлення. Выдавалася з 1838 да 23.12.1917 (5.1.1918) у Віцебску на рус. мове з рознай перыядычнасцю. Мела афіц. і неафіц. (з 1845) аддзелы. Афіц. змяшчаў пастановы і распараджэнні цэнтр. і мясц. улад. Неафіц. меў значэнне самаст. газеты, з 1901 выдаваўся асобна, асвятляў падзеі ў краіне і за мяжой, жыццё Віцебска, Полацка, Веліжа і інш.нас. пунктаў губерні, друкаваў літ. творы, даследаванні па гісторыі, краязнаўстве, этнаграфіі, фальклоры (часам на бел. мове), артыкулы гасп. тэматыкі. Мела дадаткі «Телеграммы «Витебских губернских ведомостей» (1887—92, 1895—1905) і «Народный листок» (1907; выйшла 8 нумароў). З 29.12.1905 (11.1.1906) да 5(18).6.1907 замест неафіц. аддзела выходзіла прыватная газ. «Витебский голос». Са студз. 1907 выданне неафіц. аддзела адноўлена, 29.6.1912 спынена, замест яго пачала выходзіць газ.«Витебский вестник».
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Мурэц ’нырэц (у ваду)’ (пух., З нар. сл.). Да ныра́ць (гл.). Аб мене н > м гл. Карскі, 1, 324; ‑у‑ (замест‑ы), магчыма, пад уплывам польск.dać nurka ’нырнуць, шмыгнуць’, драг.да́тэ ну́рта ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Пасталні́к, іван.постолнык ’сенажаць, размешчаная адразу за хатамі’ (Сл. Брэс.). Да пастаўнік (гл.). Мена ‑л‑замест‑ў‑/‑в⇉вынік пераводу на палес. гаворку польск.pastewnik, мена а > о — магчыма, пад уплывам лексемы постолы ’лапці’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ся — выгук, каб спыніць гутарку: Sia! dzieci (Варл.), ’ша!’: Ціха, ся! (ашм., Стан.). Запазычана з т. зв. літвацкага дыялект мовы ідыш, дзе заместš вымаўляецца s, параўн. Астравух, Ідыш-бел. сл., 27. Гл. ша.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абсталява́цца, ‑лююся, ‑люешся, ‑люецца; зак.
1. Набыць усё неабходнае для жылля (мэблю, хатнія рэчы і пад.). Абсталяваліся — люба паглядзець. Адно, замест крэслаў, стаялі ля сцен лаўкі на бярозавых калках.Асіпенка.
2. Спыніцца, пасяліцца дзе‑н. надоўга, назаўсёды. Бумажковы абсталяваліся жыць у Дрыбінскім раёне, у вёсцы Куляшова, Чарняўскага сельсавета.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патарча́ка, ‑і, ДМ ‑чацы; Рмн. ‑чак; ж.
Кол, палка, якія тырчаць з зямлі. [Міхась] Пералазіў цераз платы, натыкаўся на патарчакі.Скрыган.// Ламачына, палка. Пракоп схадзіў па прылессе, назбіраў бярэмя сухіх патарчак і неяк расклаў агеньчык.Сіняўскі.Устаўшы, .. [капітан] абапёрся на нейкую патарчаку, якая была ў яго замест кія.Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перамата́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Наматаць на што‑н. другое. Пераматаць ніткі на клубок. Пераматаць кінастужку.// Наматаць, абматаць нанава, іначай. Пераматаць анучы.
2. Перавіць, перавязаць. Пераматаць пасылку шпагатам. □ Замест заставак бацька перамагаў гадок [калёс] повадам.Баранавых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сям-та́м, прысл.
Месцамі, у некаторых месцах. Між верб сям-там блішчаць ракіты.Колас.Замест дубровы толькі гнілыя пні сям-там асталіся.Чарнышэвіч.Сям-там з-пад ігліцы вытыркаюцца купкі зялёнак.Навуменка.[Сёмка:] — Каб не зарабіў сям-там у рыскамі — то ў хаце і капейкі не было б.Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)