Лухчаві́на ’калдобіна’, ’ямка, якую курыца выграбае на градах’ (паст., Сл. ПЗБ). Да лог, лагчаі́на (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лу́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Невялікае паглыбленне; ямка. Лункі для пасадкі расады. □ Асфальт вуліцы быў сухі і шэры ў цьмяным святле ліхтароў, пабялелі толькі лункі каля ліп і каштанаў. Шамякін. // Спец. Паглыбленне ў сківіцы, дзе знаходзіцца корань зуба. Лунка зуба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ду́чка ’алавяны ці гліняны шарык для гульні ў дучку’ (Касп.). Параўн. рус. ду́чка ’ямка, у якую заганяецца шар пры гульні ў лучку’. У бел. мове ду́чка ’шарык’ < ду́чка ’ямка для гульні ў дучку, у якую заганяецца шарык’. Лічыцца ідэнтычным словам з дуча́й (гл.). Гл. Фасмер, 1, 556; Слаўскі, 1, 176.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Патрэ́бка ’ямка для захавання бульбы’ (Сцяшк. Сл.), ’надбудова з паветкай над пограбам’ (Юрч.). Да пограб (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вандо́л ’невялікая выбоіна, ямка’ (КЭС, Касп.); ’ухаба, выбай, калдоба’ (Яшк.), вандола (Сцяшк. МГ). З польск. wędół ’тс’ (Брукнер, 597).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лугаві́шча ’логава свіней, ямка, якую нагарнулі куры’ (паст., Сл. ПЗБ). Да лагаві́шча, логава (гл.). Аб пераходзе а > у гл. Карскі (1, 112–113).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
я́мачка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
1. Памянш.-ласк. да яма (у 1 знач.), ямка.
2. Невялікая ўпадзіна на шчацэ, падбародку і пад. У Зосі вочы крыху расплюшчаны, на шчоках ямачкі, на вуснах здзіўленая ўсмешка. Хомчанка. Тонкія губы былі сцяты, а падбародак з ямачкай, здавалася, яшчэ больш выдаўся наперад. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лу́нка
1. лу́нка, -кі ж., я́мка, -кі ж.;
2. горн., анат. лу́нка, -кі ж.;
3. (отверстие во льду) лу́нка, -кі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вушко́ ’ямка ў печы, збоку, для попелу, гарачага вуголля’ (Шушк., 156). Да ву́ха, памянш. форма для абазначэння дэталі печы на падставе метафары «ўваход у печ — галава».
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Лу́нкі, палес. лу́нкы ’прыстасаванне з прутоў, якое служыць для замацавання вашчыны ў вуллі-стаяку’ (Анох.). Няясна. Магчыма, да лу́нка 1 ’ямка’ — ямкі, у якія ўстаўляліся пруты (?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)