◎ Пахлапе́нь ’лапаць, падшыты вяровачнай пляцёнкай’ (Нас.), пахлапні, похлапні ’плецяны абутак з вяровак’ (Малч., Дэмб. 2, Касп., Мат. Маг., Мат. Гом.; бых., Рам. 8), ’лапці касога пляцення, падплеценыя вітушкамі пянькі або тонкімі вяровачкамі’ (Бел. нар. адзенне, Мн., 1975, 70). Утворана ад хлоп, ахлопак ’касмык, шкумат, шматок’ (Нас., Бяльк.) пры дапамозе суфікса -ень (аб ім гл. Сцяцко, Афікс. наз., 38–39), да якога пад уплывам лексемы пасталы далучылася прыстаўка п(а)‑. Сюды ж пераноснае пихлапень ’неакуратны’ (Сл. ПЗБ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Курга́н 1 ’высокі старадаўні магільны насып; гурба’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., ТС, Сцяшк., Мат. Маг., Федар.), укр. курган, рус. курган ’тс’. Паводле Заянчкоўскага (22–23), усходнеславянскае запазычанне з палавецка-кіпчацкай мовы kurgan ’тс’ ад кораня kur‑ ’узводзіць, узмацняць’ (параўн. Фасмер, 2, 404; Слаўскі, 3, 402–403).

Курга́н 2 ’шматок пашы ці лесу сярод палёў’ (Нар. лекс.). Гл. курган 1.

Курга́н 3 ’востраў, які ўтвараецца ў час паводкі’ (Нар. словатв., Федар. Рук.). Гл. курган 1.

Курга́н 4 ’куст’ (Касп.). Да курган 2 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

клочо́к м.

1. жмуто́к, -тка́ м.; (волос) па́смачка, -кі ж.; (шерсти и т. п.) касмы́ль, -ля́ м., касмылёк, -лька́ м., касмычо́к, -чка́ м.;

клочо́к ше́рсти касмы́ль (касмылёк, касмычо́к) во́ўны, шэ́рсці;

2. (маленький лоскут, обрывок) шмато́к, -тка́ м.; (сена, травы — ещё) жмуто́к, -тка́ м.;

клочо́к се́на жмуто́к (шмато́к) се́на; (кусочек) кусо́чак, -чка м., кава́лачак, -чка м.; (земли — ещё) ла́пік, -ка м.; (комок) камячо́к, -чка́ м.;

клочо́к бума́ги кава́лачак папе́ры;

клочо́к земли́ ла́пік (кава́лачак) зямлі́; см. клок.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

patch​1 [pætʃ] n.

1. кава́лачак, шмато́к;

a potato patch ла́пік зямлі́ пад бу́льбу

2. ла́та;

She sewed a patch onto the knee of her jeans. Яна нашыла лапік на калена сваіх джынсаў.

3. пля́ма;

a patch of sunlight со́нечны за́йчык

♦

be not a patch on smb./smth. не ісці́ ні ў яко́е параўна́нне з кім-н./чым-н.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

*Ла́патка, ла́по̂тка ’паглыбленне на галёнцы задняй лапкі пчалы, акружанае цвёрдымі і кароткімі шчацінкамі, якое служыць для пераноскі пылку’ (Анох.). Магчыма, сюды ж рус. лапотки ’пупышкі на лапах мядзведзя’, зах.-укр. лапоть ’абрэзак, шматок, лапік’, славен. lapet ’кавалак зямлі’, серб.-харв. ла̀пат ’тс’, ’кавалак, абрэзак, акравак, лапік’, ц.-слав. лапътъ ’кавалак’. Прасл. lapъtъ роднаснае з літ. lõpas ’акравак’, лат. lãps ’лапік’, алб. lapë ’тс’, ст.-грэч. λώπη ’адзенне’. Гл. лапаць. Суф. ‑ъtь, як у слове (паз)ногаць. У палес. ла́по̂тка па аналогіі да лапка, ножка, абношка даданы яшчэ суф. ‑к‑а.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

хло́пья ед. нет камякі́, -ко́ў, ед. камя́к, -ка́ м.; (о кулинарных изделиях — ещё) камячкі́, -чко́ў мн., ед. камячо́к, -чка́ м.; шматкі́, -ко́ў мн., ед. шмато́к, -тка́ м.;

хло́пья сне́га камякі́ сне́гу;

овся́ные (кукуру́зные) хло́пья аўся́ныя (кукуру́зныя) шматкі́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ласку́т, ласку́ць ’акравак, абрэзак’ (ТСБМ, Шат., Сл. паўн.-зах.), ’шматок скуры’, ’бялізна’ (Сл. паўн.-зах.), ласку́цце ’абрэзкі, акраўкі’ (Касп., Растарг.), ласкуці́ ’дробныя кавалачкі чаго-небудзь’ (Сл. паўн.-зах.). Рус. лоскут ’тс’, ’рушнік’, ’лапік (зямлі)’, ст.-рус. лоскутъ ’тс’, балг. лоску́н ’круглы кавалак мыла’. Этымолагі (Бернекер, 734; Буга, РФВ, 67, 242; Траўтман, 150; Мюленбах-Эндзелін, 2, 453; Слаў-сні, 5, 351; БЕР, 3, 477–478 і інш.) звязваюць гэту лексему з літ. lãskana ’ласкуты’, lãskatas ’ануча, акравак’, laskatúoti ’вісець, віцца, махаць’, лат. lęska ’акравак’, ’камяк бруду’, с.-н.-ням. las, lasche ’ануча’ (Фасмер, 2, 521 — там жа літаратура).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пле́йтух, мн. л. плейтухі ’доўгія касмылі на галаве’ (ТС), плейту́х ’неахайны чалавек’ (жлоб., Жыв. сл.; Бяльк.), ’тупіца, разява’, плейтухі ’валасы, кавалкі’: каб… ударыў аб мост, сь цябе б плейтухі пыляцелі (Юрч. СНЛ), плейтух, плейтушына, алей‑ тушка ’лаянкавы выраз на яўрэяў’ (Нас.), рус. смал. плейтух ’мянушка яўрэя’. З польск. flejtuch ’неахайны, брудны, непрыстойны, нядбалы’, якое са ст.-ням. fleien ’мыць’ і Tuch ’палатно, хустка’. Гэтае значэнне развілася з першасных: ’шматок, жмут, касмыль пакулля’; ’скрутак марлі ці корпіі для затыкання ран’. Паводле Банькоўскага (1, 375) — з мовы цырульнікаў, узыходзіць да ням. flet, цяпер у значэнні канал’ і tuch ’хустка’,

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ла́піна

1. Невялікі ўчастак зямлі, лугу, лесу, ягадніку; палянка (Нясв., Слаўг.); месца, зарослае маліннікам (Уздз.). Тое ж ла́пік, лашку́т, шматок, ме́ста, ме́сціна́, мясці́на (Слаўг.).

2. Частка паласы або сенажаці памерам да 10 кв. сажняў (Сміл. Шат.).

3. Праталіна (Слаўг.).

4. Агрэх (Слаўг.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

flake

[fleɪk]

1.

n.

1) луска́, лускаві́нка; шмато́к, драбо́к -ка́ m.

a flake of snow — сьняжы́нка f.

2) то́ненькі пласт

2.

v.t.

1) дзялі́ць, драбі́ць на то́нкія пласты́

2) адшчапля́ць (то́нкімі пласта́мі), адко́лваць (ад ка́меня)

3.

v.i.

1) лу́шчыцца, лупі́цца (пра фа́рбу)

2) па́даць камяка́мі (пра сьнег)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)