рыво́к, рыўка, м.

1. Рэзкі, кароткі рух. Брыгадзір, асядлаўшы буланку, паставіў у стрэмя нагу, спрытным рыўком узняўся і лёгка сеў. Брыль. Нервовымі рыўкамі папраўляла .. [дзяўчына] валасы. Лынькоў. // перан. Спешка, паспешнасць, напружанасць пры выкананні якой‑н. работы. — Не хапайце цераз сілу, працуйце роўна, без рыўкоў, — павучаў нас Федар Рыгоравіч. Рунец. Рывок! Як гэта нязвыкла для Коласа з яго паслядоўнасцю работы над творам. Лужанін. // перан. Скачок у развіцці чаго‑н.

2. У спорце — пад’ём цяжару рэзкім штуршком на сябе.

3. у знач. прысл. рыўко́м. Рэзка, адным рухам. Паравоз рыўком скрануў эшалон з месца і падцягнуў .. платформу [з танкам] да пляцоўкі. Мележ. [Каршукоў] рыўком адчыніў дзверы. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гара́чка, ‑і, ДМ ‑чцы, ж.

Разм.

1. Хвароба, пры якой у хворага бывае высокая тэмпература; ліхаманка. Два дні Марынка не выходзіла з кватэры бацькоў — ляжала ў пасцелі, перамагаючы гарачку і трызненне ў паўсне. Хадкевіч.

2. перан.; чаго або якая. Моцнае ўзрушэнне, захапленне, азарт. Гарачка нажывы. Карцёжная гарачка. □ Усіх [вяскоўцаў] ахапіла гарачка будаўніцтва, і кожны лез са скуры, каб зрабіць дах большы і лепшы. Шамякін. // Спешка ў якой‑н. рабоце. А пад хваінаю на грудзе Вакол стажка аж кішаць людзі, Гарачка ўсіх бярэ такая, Што пот ім вочы залівае, Бо хмара сіваю градою Ужо звісла нізка над зямлёю. Колас.

•••

Белая гарачка — захворванне, якое ўзнікае ў выніку алкагалізму і суправаджаецца трызненнем і галюцынацыямі.

Пароць гарачку гл. пароць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

rush​2 [rʌʃ] n.

1. імклі́вы рух;

a rush of cold air струме́нь хало́днага паве́тра;

a rush of blood to the head прылі́ў крыві́ да галавы́;

a rush of anger пры́ступ гне́ву

2. спе́шка; паспе́х;

be in a rush спяша́цца;

the Christmas rush перадкаля́дная мітусня́

3. (for/on) вялі́кі по́пыт (на што-н.);

There was a rush for the newspapers. Газеты купляліся нарасхват.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

hurry​1 [ˈhʌri] n. спе́шка, паспе́х; шпа́ркасць; паспе́шлівасць

♦

in a hurry у спе́шцы, спе́хам;

in no hurry to do smth./not in a hurry to do smth.

1) мець дастатко́ва ча́су, каб рабі́ць што-н. не спяша́ючыся

2) рабі́ць што-н. ве́льмі неахво́тна;

She is in a hurry to try her new dress on. Ёй карціць памераць новую сукенку;

I will not come here again in a hurry. Я не хутка зноў сюды вярнуся.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Іржа́ць ’абзывацца ржаннем (пра каня); гучна, нястрымана смяяцца, рагатаць’ (ТСБМ, Бяс., Нас., Шат., Касп., Сцяшк. МГ), ірза́ць (Гарэц., Бяльк., Касп., Шат., Жд. 2), іржа́нне ’крык каня, конскі голас; гучны, нястрыманы рогат’ (ТСБМ, Нас.), ірза́ньня ’тс’ (Бяльк.). Рус. ржать, дыял. смал., зах.-бранск. иржа́ть, ирза́ть, укр. ржати, іржати, польск. rżeć, чэш. ržáti, славац. erdžať, hržať, славен. rzati, серб.-харв. р̏зати, макед. ʼржи. Ст.-слав. ръзати, ст.-рус. ръзати, ръжати. Беларуская форма з прыстаўным і‑. Прасл. *rъzati: ‑ž‑ пад уплывам форм цяп. ч. *rьžǫ. Бліжэйшыя паралелі: грэч. ἐρυγόντα, ἐρύγμηλος ’равучы’, лац. rūgiō, ‑īre, с.-ірл. rucht ’роў, выццё’, узыходзяць да і.-е. reug̑‑ (Покарны, 1, 867). Дзеяслоў гукапераймальнага характару. Гл. Праабражэнскі, 1, 201–202; Брукнер, 478; Махэк₂, 528; Фасмер, 3, 480–481. Параўн. рыкаць. Значэнне ’смяяцца’ другаснае, утворанае ад значэння ’абзывацца ржаннем (пра каня)’; параўн. аналагічную семантычную структуру слав. *regotati (гл. рагатаць). Семантычна адрозніваюцца иржа́ць ’настойліва, назойліва прасіць, патрабаваць, дабівацца’ (Нас.), ірза́ць ’дурэць, гойсаць, сваволіць’ (Юрч.). Мяркулава (Этимология, 1974, 63) звязвае гэтыя значэнні са страчаным семантычным звяном ’знаходзіцца ў перыядзе цечкі’, вядомым шмат якім славянскім дзеясловам гукапераймальнага характару. Старая семантыка захавалася ў н.-луж. ryžaś ’знаходзіцца ў перыядзе цечкі’, ’скакаць, бегаць, лютаваць’, ryžaty ’шумны, юрлівы, які знаходзіцца ў перыядзе цечкі’, ’моцна жадаючы чаго-н., прагны да чаго.-н.’; параўн. аналагічную семантычную трансфармацыю в.-луж. rjut ’спешка; моцнае жаданне’ (*ruja ’цечка’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

brénnen

*

1.

vt

1) палі́ць, абпа́льваць

die Schuld brennt sein Gewíssen — віна́ му́чыць яго́ (сумле́нне)

2) падсма́жваць (каву, кофе)

3) завіва́ць (валасы)

2.vi гарэ́ць; пала́ць

líchterloh ~ — пала́ць, быць ахо́пленым по́лымем

2) пячл (пра сонца, крапіву і г.д.)

3) (vor D) перан. гарэ́ць (жаданнем і г.д.)

er brennt daráuf, es zu tun* — ён гары́ць жада́ннем зрабі́ць гэ́та

3.

vimp

es brennt! — пажа́р!, гары́м!

es brennt ihm auf der Zúnge — у яго́ язы́к свярбі́ць (нешта паведаміць)

wo brennt's denn? — што за спе́шка?

◊ was dich nicht brennt, das bláse nicht — ≅ не лезь не ў свае́ спра́вы

4.

(sich) апячы́ся

sich an etw. (D) ~ — перан. апячы́ся на чым-н.

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)