пачатковыя школы павышанага тыпу ў Рас. імперыі. Існавалі з 1870-х г. да 1918. Адкрываліся ў вял. сёлах, на чыг. станцыях і ў некат. пав. гарадах. У Беларусі працавалі паводле Часовай інструкцыі Мін-ванар. асветы ад 4.6.1875. Тэрмін навучання 5—6 гадоў. Вучыліся пераважна дзеці сялян, гандляроў, саматужнікаў. Лепшыя вучні мелі права паступаць у настаўніцкія семінарыі, ніжэйшыя прафес.-тэхн. навуч. ўстановы. Вывучаліся Закон Божы, арыфметыка, рус. граматыка, асновы фізікі, геаметрыі, прыродазнаўства, гісторыі, чарчэння, дадаткова ўводзіліся гімнастыка, рамёствы, рукадзелле, садаводства, агародніцтва, паляводства, пчалярства. У 1914 у Віцебскай губ. дзейнічала 97, Гродзенскай — 197, Магілёўскай — 57, Мінскай — 68 Д.п.в. У 1918 пераўтвораны ў школы 1-й і 2-й ступеней.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
éinrücken
1.
vt (in A) устаўля́ць, змяшча́ць, уключа́ць (у што-н)
2.
vi(s)вайск.
1) паступа́ць (на службу)
2) уступа́ць, увахо́дзіць (у горад)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
зрэ́зацца, зрэ́жуся, зрэ́жашся, зрэ́жацца; зак.
1. Прытупіцца, пакарацець ад доўгага карыстання. Нож зрэзаўся.
2.перан.Разм. Не здаць экзамена. Аркадзю пасля таго, як ён зрэзаўся пры паступленні ў педагагічны інстытут, нават боязна было і падумаць паступаць яшчэ куды-небудзь.Сабаленка.
3.зкім і без дап.Разм. Уступіць у спрэчку, сварку; схапіцца. Нешта бацькава было і ў характары Евы... Так схопіцца, так зрэжацца, аж шмаццё ляціць.Ермаловіч.//звычайнажарт. Заўзята згуляць з кім‑н. у якую‑н. гульню. Дзядзя Ваня.. любіў «зрэзацца» з заўзятымі класнымі шахматыстамі.Якімовіч.
4. Дакрануўшыся да каго‑, чаго‑н., паляцець убок (пра мяч, шар). Мяч зрэзаўся ў вароты.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
wpływać
wpływa|ć
незак.
1. уплываць; упадаць;
Wisła wpływać do Bałtyki — Вісла ўпадае ў Балтыйскае мора;
2.паступаць; прыходзіць (пра грошы і да т.п.);
3. уплываць; уздзейнічаць; рабіць уплыў
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
рэагава́ць, ‑гую, ‑гуеш, ‑гуе; незак.
1.нашто і без дап.Паступаць нейкім чынам у адказ на што‑н., праяўляючы свае адносіны да чаго‑н. Сыпаліся ўдалыя запытанні і адказы, аўдыторыя рэагавала то востраю цішынёю,.. то лёгкім смехам.Лужанін.Вінцэнт не адыходзіў ад стала, ён гэтак рэагаваў на мае папраўкі, на маё выкрэсліванне, быццам я кроіў не тое, што ён напісаў, а рэзаў тупым нажом яго жывое цела.Сабаленка.Як не аднеквайся, як не абурайся, усё ж на скаргу ў газету неабходна рэагаваць.«Звязда».
2.нашто. Адказваць якімі‑н. рухамі, рэфлексамі на тое ці іншае раздражненне. Рэагаваць на святло. Сэрца па-рознаму рэагуе на фізічную пагрузку.
3. Уступаць у хімічную рэакцыю. Вокіслы цяжкіх металаў з вадой не рэагуюць.
[Ад лац. re — проці і agere — уздзейнічаць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
enter
[ˈentər]
v.t.
1) увахо́дзіць
He entered the house — Ён увайшо́ў у дом; прыхо́дзіць (у галаву́, пра ду́мку)
2) паступа́ць, заліча́цца
enter the university — заліча́цца ўва ўнівэрсытэ́т
to enter the army — прызыва́цца, ісьці́(у во́йска); прыма́ць, запі́сваць (-ца) ў шко́лу
3) пачына́ць (пра́ктыку)
4) зано́сіць, упі́сваць, запі́сваць
•
- enter into
- enter upon
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
во́льны, -ая, -ае.
1. Свабодны, незалежны.
Вольныя людзі.
Вольная праца.
2. Свабодны, нічым не абмежаваны.
Вольнае жыццё.
В. вецер.
Вольнаму воля (пра чалавека, які можа паступаць па сваім меркаванні).
3. Нікім, нічым не заняты.
Вольнае месца ў вагоне.
Вольная пасада (вакантная). Вольная хвіліна.
4. Не абмежаваны якімі-н. перашкодамі, прадметамі, бязмежны; які знаходзіцца на свабодзе.
В. акіян.
В. ход.
5. Не абмежаваны якімі-н. правіламі, законам.
В. продаж сельскагаспадарчых прадуктаў.
6. Нястрыманы, які выходзіць за межы прынятых норм.
Вольнае абыходжанне.
7. Свабодалюбны.
Вольная думка, натура.
8. Не заціснуты, не замацаваны ў чым-н.
В. канец вяроўкі.
○
Вольныя рухі або практыкаванні — гімнастычныя практыкаванні без прылад.
Вольны верш — від рыфмаванага сілаба-танічнага верша, у якім у адвольнай паслядоўнасці спалучаюцца радкі з рознай колькасцю стоп.
Вольны горад — самастойны горад-дзяржава ў Сярэднія вякі.
Вольны пераклад — не літаральны пераклад.
Вольны стыль — у спартыўных спаборніцтвах: стыль плавання, які выбірае сам плывец.
Па вольным найме — аб службе неваенных у ваеннай установе.
|| наз.во́льнасць, -і, ж. (да 2, 5 і 7 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рабі́ць, раблю́, ро́біш, ро́біць; незак.
1.што. Займацца чым-н., праяўляць якую-н. дзейнасць, паступаць якім-н. чынам.
Ён нічога не робіць.
Р. усё па-свойму.
Думай з вечара, а рабі з рання (прыказка).
2.што. Вырабляць, майстраваць.
Р. мэблю Р. марожанае.
3. Працаваць дзе-н., кім-н.
Р. на заводзе.
Р. закройшчыкам у атэлье.
Р. аграномам.
4.што. У спалучэнні з назоўнікамі, якія абазначаюць від заняткаў, работы, ужыв. ў знач.: выконваць.
Р. урокі.
Р. зарадку.
5.што. У спалучэнні з назоўнікам выражае дзеянне паводле знач. гэтага назоўніка.
Р. памылкі (памыляцца). Р. назіранне (назіраць).
6.што каму. Аказваць, прычыняць што-н. каму-н.
Р. дабро людзям.
7.каго-што з каго-чаго. Ператвараць у каго-, што-н., выконваючы якія-н. дзеянні.
Р. з хлопца камедыянта.
8.каго (што) кім-чым або якім. Прыводзіць у які-н. стан, надаваць каму-, чаму-н. які-н. выгляд.