1.што. Патрымаўшы доўга на агні, жары, падпаліць; злёгку спячы, апячы.
П. пірагі.
П. руку прасам.
2. (1 і 2 ас. неўжыв). Моцна прыгрэць (пра сонца).
Кпоўдню прыпякло (безас.).
3.перан., безас., каму. Прыйсціся цяжка, крута.
Яму тут добра прыпякло.
4.што. Змазаць чым-н. пякучым.
П. парэз ёдам.
|| незак.прыпяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз.прыпяка́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падпа́л, ‑у, м.
1.Дзеяннепаводледзеясл.падпаліць (у 1, 2 знач.).
2. Смалякі, трэскі, ламачча і пад., якія служаць для распальвання. Даніла працаваў блізка ля балаціны і, калі ехаў пад вечар дадому, укінуў у воз пару пнёў — жонка паказала, каб прывёз на падпал смалякоў.Капыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
on fire
а) у агні́
б) по́ўны запа́лу
play with fire — гуля́ць з агнём
set fire to — падпа́льваць
set on fire —
а) падпалі́ць
б) захапі́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
1. Прымусіць гарэць, загарэцца. Запаліць лямпу. □ Шура чыркнуў запалку і паднёс трапяткі жоўты агеньчык спачатку да кнота Валодзевай свечкі, пасля запаліў сваю.Арабей.// Наўмысля падпаліць. — Нашу вёску запалілі! — заплакаў хлопец.Чорны.//таксамабез дап.Падпаліць паліва (у печы). Запаліць у печы.
2.перан. Выклікаць у каго‑н. уздым пачуццяў, энергіі і пад.; натхніць. Расказаць пра.. [Кліма] трэба з пачуццём, каб запаліць сэрцы ўсіх салдат.Жычка.
3.перан. Прымусіць з’явіцца, узнікнуць (пра пачуццё, настрой і пад.). Жывы, новы, яскравы агеньчык запаліла вясна ў сэрцы хлебароба.Бялевіч.Выкрасаць каменем іскры патрэбен спрыт, а запаліць агонь у сэрцы чалавека паэтычнымі творамі — спрыту мала, патрэбна гарэнне самога паэта.Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Падпа́лак2 ’прут у ярме’ (Сцяшк. Сл.), подпалок ’частка сахі (жалезны прут), якая падтрымлівае паліцу’ (Сержп. Земл., Выг.), путпалок ’тс’ (Тарнацкі, Studia). Польск.podpałek ’тс’. Конфікснае ўтварэнне ад паліца (гл.) з адсячэннем суф. у базавым слове. Падпалак падтрымлівае паліцу — асноўную частку сахі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
марадзёр, ‑а, м.
1. Той, хто грабіць забітых і раненых на полі бою і займаецца грабяжом насельніцтва ў час вайны. Каб ноч віднейшая была, Ноч на чужой зямлі, Шміт марадзёрам загадаў Будынкі падпаліць.Танк.Па дарозе ехалі фурманкі.., нагружаныя нарабаваным дабром... — Траха не будзе, калі аднаго марадзёра мы затрымаем, — рашыў Мікола.Новікаў.
2.перан.Разм. Спекулянт, які прадае тавары па вельмі высокай цане.
[Фр. maraudeur — грабежнік.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
kogut
м.
1. певень;
2.разм. мігалка (лямпа);
włączyć ~a — уключыць мігалку;
puścić czerwonego ~a — пусціць чырвонага пеўня; падпаліць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
запалі́ць
1.ánzünden vt, ánstecken vt; in Flámmen [Brand] sétzen [stécken] (падпаліць);
запалі́ць святло́ Licht máchen, das Licht éinschalten, das Licht ánknipsen (разм. – уключыць);
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
прыпалі́ць, ‑палю, ‑паліш, ‑паліць; зак., што.
1. Запаліць што‑н. ад чаго‑н., ужо запаленага, палаючага. Прыпаліць лучыну. □ Шура прыпаліў сваю свечку ад Валодзевай, і хлопчыкі рушылі далей.Арабей.//Разм. Прыкурыць. Ладымер зноў прыпаліў люльку, бо яна вельмі часта патухала, і трохі памаўчаў.Чарнышэвіч.[Барашкін] скруціў тоўстую цыгарку, прыпаліў яе і раптам пачаў расказваць Мятліцкаму ўсё, што адбылося з ім сёння.Савіцкі.
2.Разм. Месцамі або з бакоў спаліць, трохі падпаліць. Прыпаліць валёнкі пры сушцы. Прыпаліць пірог у печы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)