зачаса́ць 1, ‑чашу, ‑чэшаш, ‑чэша; зак., што.
Прыгладзіць валасы грэбенем у адным напрамку; прычасаць. Баляслаў вымыўся ўжо, зачасаў мокрыя валасы. Чорны.
зачаса́ць 2, ‑чашу, ‑чэшаш, ‑чэша; зак., што.
1. Чэшучы тапаром, завастрыць канец палкі, кала і пад. Зачасаць палю.
2. Зрабіць засечку, зачос. Зачасаць бервяно.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спаласка́ць сов.
1. смыть, обмы́ть;
2.: яго так ~ка́ла безл., разг. его́ так изнури́л поно́с
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пругме́нь, пругме́іне, пругме́ня, пругмянё ’панадворак; прыгуменне’ (Сл. ПЗБ; стаўб., Нар. лекс.; слуц., Нар. словатв.; чырв., З нар. сл.). З пры‑ (гл.) і гумно́ (гл.), параўн.: пругменё кала гумна (там жа). Гл. прыгуменне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дуби́на в разн. знач. дубі́на, -ны ж.; (толстая палка — ещё) кол, род. кала́ м., друк, род. друка́ м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сука́ць несов.
1. (свивать, скручивать) сучи́ть;
с. дра́тву — сучи́ть дра́тву;
2. перен., обл. ви́ться, лета́ть;
аса́ ~ка́ла каля́ галавы́ — оса́ вила́сь (лета́ла) во́зле головы́;
3. перен., разг. сучи́ть;
дзіця́ ляжа́ла ў калы́сцы і ~ка́ла но́жкамі — ребёнок лежа́л в колыбе́ли и сучи́л но́жками
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Забе́л ’зашчэп у бервяне пры адпілоўванні’ (Бяльк.). Рус. арханг. забе́л ’ачышчаная ад кары вяршыня кала’. Бяссуфіксны наз ад дзеяслова забяліць, як і забел ’дадатак у ежу’ (Касп.). Параўн. чэш. záběl ’пена пры квашанні піва і інш.’ Пры ачышчэнні ад кары дрэва робіцца белым, адкуль і забел. Гл. белы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вол, вала, м.
Кастрыраваны самец буйной рагатай жывёлы. Запрэглі мы дзве пары валоў — паехалі. Якімовіч.
•••
Вол пад’ярэмны — пра таго, хто многа і цяжка працуе.
З блыхі вала рабіць гл. рабіць.
Ні вала ні кала (няма) у каго — пра вялікую беднасць каго‑н.
Працаваць (рабіць), як чорны вол — рабіць не пакладаючы рук.
(Прыйшоўся) як вол да карэты — пра каго‑н., хто аказаўся недарэчным у нейкіх абставінах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кол кол, род. кала́ м.;
◊
ни кола́, ни двора́ погов. ні кала́, ні двара́;
хоть кол на голове́ теши́ хоць кол на галаве́ чашы́;
вбить (заби́ть) оси́новый кол убі́ць (забі́ць) асі́навы кол;
коло́м стоя́ть в го́рле кало́м стая́ць у го́рле;
сажа́ть, посади́ть на кол садзі́ць, пасадзі́ць на кол.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
загру́каць сов. застуча́ть, засту́кать; захло́пать;
за сцяно́й што́сьці ~кала — за стено́й что́-то застуча́ло (засту́кало);
усю́ды ~калі дзве́ры — везде́ захло́пали две́ри
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Pauperior mendicissimo homine
Бяднейшы, як толькі мажліва (г. зн. бяднейшы за самага беднага чалавека).
Беднее, чем можно придумать (т. е. беднее самого бедного человека).
бел. Ані хлеба, ані ўкусіць чым. Голы як біч. Гол, асцёр і Богу працівен. Ні кала ні двара. Ні вала ні кала. Сем сёл, адзін вол.
рус. Беден как церковная мышь/крыса. Гол как соко́л/как осиновый кол. И гол, и наг, и без пояса. Ни кола ни двора. У него в амбаре и мыши перевелись. Ни уса, ни бороды, ни сохи, ни бороны. Ни на себе, ни под собою. В одном кармане пусто, в другом нет ничего.
фр. Il est chargé d’argent comme un crapaud de plume (Он нагружен/отягощён деньгами, как жаба перьями). Pauvre comme un rat d’église (Беден как церковная крыса).
англ. Poor as a church mouse (Беден как церковная мышь).
нем. Nackt und bloß wie ein gerupfter Hahn (Голый и обиженный как ощипанный петух).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)