Прыклёп, прыклёпка, пры́клеп, пры́кляп ’падстава, прычына, зачэпка; удзел у якой-небудзь справе толькі для бачнасці’ (ваўк., Арх. Федар.; дзярж., Нар. сл.; сакол., Стан.), для (дзеля) прыклёпу ’для бачнасці, для прыліку’ (слонім., Нар. словатв.; Нар. Гом.). Утварэнні ад кляпа́ць ’паклёпнічаць’ (гл.; канстатуецца яшчэ праславянская даўніна гэтага значэння) < прасл.*klepati гукапераймальнага характару (ЭССЯ, 10, 7–9) з далейшым развіццём семантыкі, часткова абумоўленым значэннем непаўнаты дзеяння, якая ўтрымліваецца ў прэфіксе. Параўн. таксама Варбат, SlW, 155. Станкевіч (Зб. тв., 2, 182) лічыць слова адпаведнікам польск.pretekst, рус.повод.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыклі́ка ’прэтэнзія, прычына да незадаволенасці; прымета, від; напасць; праклён’ (Нас.), пры́кліка ’прычына, падстава’ (Кос., Растарг.); сюды ж прыклю́к ’прычына, прычэпка’ (пін., Нар. лекс.) з дыялектным чаргаваннем націскнога галоснага і пры́кляўка ’зачэпка, падстава’ (жлоб., Мат. Гом.) з суфіксальным фармантам на месцы ўсечанай часткі кораня. Да клі́каць ’голасна зваць’ (гл.), параўн. прыкляка́ць ’заўважаць, звяртаць увагу’ (Мат. Гом.) < прасл.*klikati гукапераймальнага характару (ЭССЯ, 10, 41) з далейшым семантычным развіццём. Усходнеславянскае арэальнае ўтварэнне, параўн. рус.смал., зах.-бранск.при́клика, пры́клика ’прычына, падстава, нагода’, бранск. ’абгавор, паклёп’, смал.при́клик ’нагода, падстава’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прычы́на, ‑ы, ж.
1. З’ява, акалічнасць, якая служыць падставай чаго‑н., выклікае або абумоўлівае другую з’яву. Прычына хваробы. Прычына звальнення з работы. □ Ці наверадзіў яе, .. ці якая другая прычына, але нага забалела так, што Цімошку прыйшлося застацца дома і легчы ў пасцельку.Колас.
2. Падстава, зачэпка для якіх‑н. дзеянняў, учынкаў. [Сімон] любіў смяяцца, і для гэтага яму не трэба было шукаць асаблівай прычыны.Самуйлёнак.Сымоніха з Лявоніхай маюць вялікі спрыт прыдумваць на кожны раз новыя прычыны, за што цалавацца і за што біцца.Бядуля.
•••
Без дай прычыныгл. даць.
З прычыны чаго — у выніку чаго‑н., з-за чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
pretense
[ˈpri:tens]
n.
1) вы́думаная прычы́на, вы́гляд -у m.; зачэ́пкаf.
under pretence of — пад вы́глядам чаго́
2) удава́ньне, прыкі́дваньне n.
His anger was all pretence — Ён то́лькі прыкі́нуўся зло́сным
3) прэтэ́нзія f.; прэтэнзі́йнасьць f.
4) прэтэнцыёзнасьць f. (на́звы, во́праткі)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
прычэ́пка, ‑і, ДМ ‑пцы; Рмн. ‑пак; ж.
1.Дзеяннепаводледзеясл. прычапляць — прычапіць (у 1 знач.).
2.перан.Разм.Зачэпка, прычына. Бярвенне — толькі прычэпка, галоўнае — дзяляначку новую выгаварыць.Лобан.Гарась вадзіў па хаце вачамі, хацеў знайсці яскравую прычэпку для гутаркі.Каваль.
3.перан.Разм. Несправядлівы дакор, дробязная, неістотная заўвага; прыдзірка. Брыгадзір хітра нейтралізаваў усе прычэпкі і наскокі вучня.Шамякін.Як хлопчыку даволі ўжо дысцыплінаванаму, не дужа прыкра было яму і ад прычэпак старога майстра Сеўрука.Гарэцкі.// Тое, да чаго можна прычапіцца, прыдрацца. І як ні біся, ні старайся, Хоць на кавалкі разрывайся, Прычэпку знойдзе [пан] і аблае, Яшчэ й пад носам наківае.Колас.
4.Спец. Нараст на паверхні пладоў некаторых раслін, з дапамогай якога яны чапляюцца за іншыя прадметы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
occasion
[əˈkeɪʒən]1.
n.
1) наго́да, акалі́чнасьць f.
on the occasion of — з наго́ды чаго́-н.
2) спэцыя́льная падзе́я або́ наго́да
this festive occasion — гэ́тая ўрачы́стая наго́да
3) прычы́на, падста́ва f.;зачэ́пкаf.
the occasion of the quarrel — прычы́на сва́ркі
on occasion — ча́сам, часа́мі, калі́-нікалі́, пры наго́дзе
2.
v.
дава́ць падста́ву, быць прычы́най
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
кручо́к, ‑чка, м.
1.Памянш.да крук (у 1–4 знач.); невялікі крук. Павесіць паліто на кручок.
2. Прыстасаванне рознай формы з загібам на адным канцы, якое служыць для зачэплівання чаго‑н. Вязальны кручок. Рыбалоўны кручок.// Прыстасаванне для віцця вяровак. Я прынёс з сяней пакулле, дастаў кручкі, пачаў віць лейцы.Асіпенка.
3. Росчырк, завіток на пісьме. Стаўшы на лаве, Ніна вымае з-за іконы сшытак, які хавае туды ад Толіка. Садзіцца за сталом і пачынае крэмзаць свае кручкі і кружочкі.Брыль.
4.перан.Разм.Зачэпка, прыдзірка да каго‑н. [Гарбулёў] стараўся збянтэжыць Саламона рознымі спосабамі, скампраметаваць яго перад людзьмі. На гэта ў Гарбулёва было шмат кручкоў: Саламон кепска [вало]дае расійскай мовай. Не ведае матэматыкі. Не ведае такту.Бядуля.
5.Неадабр. Тое, што і кручкатвор.
6.Уст. Мера гарэлкі, роўная 250 г. Лабановіч цішком паслаў бабку Параску ў манапольку па кручок гарэлкі.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
handle
[ˈhændəl]1.
n.
1) ру́чка f. (у дзьвяра́х) кля́мка f., дзяржа́ньне n. (нажа́, відэ́льца); тро́нкі pl. only (до́лата); кало́дка, кало́дачка f.; ву́ха, ву́шка n. (збанка́, гаршка́)
2) падста́ва, прычы́на, зачэ́пкаf.
handle for gossip — падста́ва для плётак
2.
v.t.
1) браць у ру́кі, трыма́ць, дакрана́цца рука́мі
2) карыста́цца
to handle tools with ease and skill — карыста́цца прыла́дамі зь лёгкасьцю й уме́льствам
3) (oneself) трыма́ць (сябе́), паво́дзіцца
4) дагляда́ць (жывёлу, машы́ну)
5) абыхо́дзіцца з кім-чым
6) гандлява́ць чым
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)