сы́каць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. Утвараць глухія гукі, якія нагадваюць працяжнае вымаўленне гука «с».
Гусі выцягнулі шыі і пачалі с.
2. перан. Гаварыць здушаным ад раздражнення голасам (разм.).
3. перан. Злоснічаць, выказваць сваё незадавальненне (разм.).
С. на мужа.
|| аднакр. сы́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні (разм.).
|| наз. сы́канне, -я, н. і сык, -у, м. (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тэмбр, ‑у, м.
1. У музыцы — якасць гуку (яго афарбоўка), якая дазваляе адрозніваць гукі аднолькавай вышыні пры выкананні на розных інструментах або рознымі галасамі. М. Ворвулеў шчасліва спалучае ў сабе прыемны па тэмбру голас, адменную музычнасць і пачуццё сцэны. «Беларусь». Галасы ўсё больш скрыжоўваюцца, пераплятаюцца, узбагачаюць напеў тэмбрамі, робяць яго ўсё больш імклівым і рэльефным. «Полымя». // перан. Аб афарбаванасці, настроенасці чаго‑н. Мяккі тэмбр душы.
2. У фанетыцы — афарбоўка гука, якая вызначаецца становішчам фармант у частотным спектры гука.
[Фр. timbre.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ёта́цыя, ‑і, ж.
Спец. З’яўленне зычнага гука ёт (й) у пачатку слова перад галосным або ў сярэдзіне слова паміж галоснымі гукамі, напрыклад: ёд, свая, дзе «я» = «йа», «е» = «йэ», «ё» = «йо», «ю» = «йу».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фіта́, ‑ы, ДМ фіце, ж.
Перадапошняя літара рускага алфавіта, якая была запазычана з грэчаскай мовы для перадачы гука «ф» у словах грэчаскага паходжання і існавала ў рускім пісьмо да рэформы арфаграфіі 1917–1918 гг.
[Грэч. thēta.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыпадабне́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. прыпадабняць — прыпадобніць і прыпадабняцца — прыпадобніцца.
2. У літаратуразнаўстве — рытарычная фігура параўнаная.
3. Вымаўленне якога‑н. гука ў слове так, што ён становіцца падобным на сумежны з ім, блізкім да яго.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
алафо́н
(ад ала- + -фон)
лінгв. гук, які адрозніваецца ад іншага гука фанетычнай прыметай, а не функцыяй.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ратацы́зм
(лац. rhotacismus, ад гр. rho = назва літары «р» грэчаскага алфавіта)
картавасць, няправільнасць у вымаўленні гука «р».
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ёт
(гр. iota = ёта)
лінгв. нескладовы шчылінны сярэднеязычны санант, які прымыкае да папярэдняга гука і ў транскрыпцыі абазначаецца знакам «J».
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ёта́цыя
(ад ёт)
лінгв. з’яўленне зычнага гука ёт у пачатку слова перад галосным або ў сярэдзіне слова паміж галоснымі гукамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Гарабе́й ’верабей’ (Сцяшк. МГ), гарабе́шак ’тс’ (Шатал.). Параўн. таксама формы арабей, верабей (гл.). Формы з пачатковым г‑ (замест в‑; гэтыя апошнія з’яўляюцца зыходнымі, прасл. тыпы можна звесці да *verb‑: *vorb‑ з рознай суфіксацыяй; гл. Трубачоў, Слав. языкозн., V, 177) другаснага паходжання. Яны адлюстроўваюць трактоўку зыходнага пачатковага гука *v‑ (адсюль мена г : в). Можна таксама меркаваць і аб дадатковым моманце: ва ўкр. мове побач з формамі воробе́ць, горобе́ць існуе і гворобе́ць. Гэта можа сведчыць і аб іншай фанетычнай з’яве — устаўцы перад пачатковым в‑ «паразітнага» гука г. Але першы варыянт тлумачэння больш верагодны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)