тушы́ць¹, тушу́, ту́шыш, ту́шыць; ту́шаны; незак., што.
1. Спыняць гарэнне чаго-н.; гасіць.
Т. касцёр.
Т. лямпу.
2. перан. Аслабляць, памяншаць.
Т. спрэчку.
Т. злосць.
|| зак. затушы́ць, -ушу́, -у́шыш, -у́шыць; -у́шаны, атушы́ць, -ушу́, -у́шыш, -у́шыць; -у́шаны, абтушы́ць, -ушу́, -у́шыш, -у́шыць; -у́шаны і патушы́ць, -ушу́, -у́шыш, -у́шыць; -у́шаны.
|| наз. тушэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
приту́шивать несов.
1. (свет, огонь и т. п.) прыту́шваць;
2. разг. тушы́ць, гасі́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пеража́хнуць ’сціхнуць (пра боль)’ (слуц., Сл. ПЗБ). Да пера- і жа́хнуць ’стукнуць, ударыць’ (гукапераймальнага паходжання, параўн. і жах (гл.), што чаргуецца з гасіць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
extinguish [ɪksˈtɪŋgwɪʃ] v.
1. тушы́ць, гасі́ць (таксама перан.)
2. знішча́ць;
The news extinguished all hope for peace. Гэта навіна знішчыла ўсе надзеі на мір.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Тушкава́ць 1 ‘тушыць мяса, гародніну, бабку на малым агні ў закрытым посудзе’ (Растарг., Рэг. сл. Віц.; в.-дзв., Сл. ПЗБ), тушкова́ць ‘тс’ (ТС). Укр. тушкува́ти ‘тс’. Генетычна звязана з прасл. *tušiti ‘гасіць’ (Праабражэнскі, 2, 23; Скок, 3, 528; ЕСУМ, 5, 689) і ўтварылася шляхам далучэння да асновы памяншальнага суфікса ‑ка і *‑ov‑a‑ti. Сюды ж тушко́ваны ‘тушаны’ (ТС, Растарг.).
Тушкава́ць 2 ‘ухутваць (дзіцё, старога)’ (Растарг.). Укр. тушкува́ти ‘хутаць, захінаць’, зату́шкати ‘закрыць’, якое, паводле ЕСУМ (5, 689), звязана з туши́ти ‘гасіць’. Дакладней, відаць, ‘закрываць, захінаць’, пераноснае да тушы́ць 2, гл. папярэдняе слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
погаша́ть несов.
1. уст. тушы́ць, гасі́ць;
2. перен. пагаша́ць;
погаша́ть долги́ пагаша́ць даўгі́;
погаша́ть почто́вые ма́рки пагаша́ць пашто́выя ма́ркі;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Жах ’жуда, страх’, ’удар’. Рус. кур., паўд., укр. жах ’тс’. Параўн. польск. żachnąć się ’здрыгануцца’, żachliwy ’баязлівы’, чэш. žas ’жах’, рус. ужас. Ст.-слав. оужасъ, ст.-рус. ужасъ, ц.-слав. жасати, жасити, жаснѫти (Міклашыч, Lex. paleosl.). Праз чаргаванне галосных суадносіцца з гасіць (гл.). Значэнне гасіць ’удараць’ паказвае, што жах ’удар’ не асобнае гукапераймальнае слова (ТСБМ, 2, 255), а развіццё аднаго значэння (параўн. знач. польск. ’уздрыгнуцца’). Да і.-е. *gu̯es ’тушыць’ (Покарны, 1, 479); гоц. ugaisjan, літ. gąsti ’пужаць’ (гэтыя паралелі патрабуюць пэўных удакладненняў). Фасмер, 2, 36; Праабражэнскі, 1, 471; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 36. Пра паходжанне ‑х‑ у жах як паралель да страх (дзе s < *ks) пісаў Эндзелін, Слав.-балт. эт., 70 = Darbu, 2, 230–231.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
quench
[kwentʃ]
v.t.
1) наталя́ць, заспако́йваць
to quench a thirst — наталі́ць сма́гу
2) гасі́ць (аго́нь)
3) ахало́джваць, астуджа́ць (напр. сталь)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
extinguish
[ɪkˈstɪŋgwɪʃ]
v.t.
1) гасі́ць (аго́нь, ля́мпу), тушы́ць
2) зьнішча́ць, забіва́ць (надзе́ю)
3) зацьмява́ць
4) касава́ць (правы́), рабі́ць нява́жным (прэтэ́нзіі)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
quench [kwentʃ] v.
1. наталя́ць, заспако́йваць;
quench one’s thirst наталі́ць сма́гу
2. fml тушы́ць, гасі́ць;
quench a fire тушы́ць пажа́р
3. падаўля́ць, знішча́ць (пачуцці, жаданні);
quench one’s desire падаві́ць жада́нне;
quench hope разбуры́ць надзе́ю
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)