Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Ізго́й ’чалавек, ад якога ўсе адхіліліся, які страціў сваё становішча ў грамадстве; адшчапенец’. Рус.изго́й, укр.ізго́й, ст.-рус.изгои ’чалавек, які страціў сувязь са сваім саслоўем (селянін, які адкупіўся на волю; князь, які страціў княства; купец, які разарыўся)’. Бязафікснае ўтварэнне ад *изгоити ’выжыць, выгнаць’ з из‑ + гоити ’жывіць’. У сіб. гаворках захавалася изго́ить са значэннямі ’паправіць, адрамантаваць, уладзіць’, ’адмыць, адчысціць’ і ’запэцкаць, сапсаваць’, параўн. выжыць ’выгнаць’ і ’ўцалець’. У якасці аналогіі ст.-рус.изгои ’выжыты з роду’ ад изгоити ’выжыць’. Фасмер (2, 121–122) прыводзіць серб.-харв.и̏зрод ’вырадак’ ад изро̀дити ’вырадзіцца’, рус.издо́й ’жывёла, якую перасталі даіць’ ад издоить ’выдаіць’. Гл. яшчэ Праабражэнскі, 1, 138; Шанскі, 2, I, 26–27.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
smoke out
вы́курыць
а) вы́гнаць ды́мам (напр. лісу́ з нары́)
б) вы́жыць, прыму́сіць вы́йсьці
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
вы́курыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., каго-што.
1. Дакурыць да канца; скурыць. Выкурыць папяросу, люльку.
Вы́качаць (БРС), вы́кынчыць ’выкачаць бялізну’ (Бяльк.) з н устаўным, відаць, экспрэсіўнага паходжання, вы́качацца ’выгадавацца, выжыць’ (БРС, КЭС, лаг.). Гл. качаць. Адносна апошняга значэння параўн. рус.дыял.вы́качаться ’акрыяць пасля хваробы’, укр.ви́качуватися ’валяцца, ляжаць доўга’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сапсе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм. Зрабіцца старым, нікчэмным з выгляду. Палкана старасць даканала. Сагнуўся ён, падціснуў хвост, сапсеў, Аглух, як палка, палысеў.Корбан.//Выжыць з розуму. — Мо ты, стары, сапсеў, што пачынаеш патакаць? — абурана кажа.. [бабка Вера].Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́качацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Разгладзіцца, расправіцца пры качанні.
2.ушто. Качаючыся, абляпіцца, запэцкацца. Выкачацца ў снег.//учым. Пакачацца. Выкачацца ў траве. □ Неўзабаве ён [Этай] вярнуўся ўвесь заснежаны, нібы знарок выкачаўся ў гурбах.Бяганская.
3.Разм. Паправіцца, выжыць. Сяк-так ад хваробы выкачаўся [дзед].Лынькоў.[Кастусь:] — Зноў я застаўся адзін, але не прапаў, выкачаўся сярод людзей.Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́кідацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм.Выжыць у неспрыяльных умовах; выйсці, выбрацца з цяжкага становішча, беднасці. Двое меншых дзяцей.. [Лаўрэн] пахаваў, — не ўзняліся яны на ногі ў голадзе ды холадзе. А Міхаська сяк-так выкідаўся, акрыяў.Якімовіч.Цяжка было.. [Акіліне] з дачкою выкідацца з бясхлеб’я.Вітка.
выкіда́цца, ‑а́юся, ‑а́ешся, ‑а́ецца; незак.
1.Незак.да выкінуцца.
2.Зал.да выкіда́ць 1.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)