інкуба́цыя
(лац. incubatio = выседжванне птушанят)
1) штучнае вывядзенне маладняку сельскагаспадарчых птушак у інкубатарах;
2) скрыты перыяд хваробы з моманту заражэння да з’яўлення яе знешніх сімптомаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АЛЬДАСТЭРО́Н,
стэроідны гармон кары наднырачнікаў пазваночных жывёл і чалавека. Найб. актыўны з мінералакартыкоідаў, стымулюе вывядзенне калію і затрымку натрыю ў арганізме, процідзейнічае яго абязводжванню. Уплыў на іонны абмен рэалізуецца праз ныркі, кішэчнік, потавыя і слінныя залозы, шчэлепы і інш. Актыўны толькі ў свабодным стане; у крыві каля 50—75% альдастэрона звязана бялкамі. Сакрэцыя рэгулюецца рэнін-ангіятэнзіўнай сістэмай, узроўнем іонаў Na+ і K+ у крыві, кортыкатрапінам, сератанінам. Выкарыстоўваецца як лек. сродак пры адысонавай хваробе.
т. 1, с. 277
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
вытравле́ние
1. вытру́чванне, -ння ср.;
2. вытраўле́нне, -ння ср., вывядзе́нне, -ння ср.;
3. траўле́нне, -ння ср., спа́сванне, -ння ср.; см. вытравля́тьI 1—3.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дрэна́ж
(англ. drainage, ад drain = труба)
1) асушэнне грунту з дапамогай сістэмы каналаў, труб;
2) мед. вывядзенне з раны гною, вадкасці з дапамогай спецыяльнай трубкі.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Выпло́д ’нашчадак, атожылак’ (Нас.), вы́плад ’тс’ (Гарэц.), выпло́д ’парода, племя’ (Бяльк.), вы́плад ’вынішчэнне, вывядзенне (асабліва дробных жывёлін і насякомых)’ (КЭС). Чэш. výplod ’дзеянне па дзеяслову vyploditi’. Аддзеяслоўнае ўтварэнне да выпладзіць (гл. пладзіць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дырван, дирван ’аблога’. У такой форме гэта слова (запазычанае з літ. мовы) сустракаецца ў ст.-бел. помніках з XVI ст. Няпэўным, аднак, здаецца вывядзенне яго непасрэдна з літ. Крыніцай можа быць і польск. dyrwan (< літ.).
Дырва́н ’аблога’ (Гарб.). Гл. дзірва́н.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Каўчэ́г 1 ’каўчэг, судна, у якім згодна з біблейскім паданнем, выратаваўся ад «сусветнага патопу» Ной з сям’ёй і жывёлай’ (ТСБМ, БРС). Рус. ковче́г, укр. ковче́г, ст.-рус., ст.-слав. ковъчегъ, балг. ковче́г, серб.-харв. ко̀вче̑г ’скрынка, скрыня’. Слова, якое, як мяркуюць, паходзіць з усх. моў. Звычайна параўноўваюць з чагат. kopur ’пасудзіна’, koburčak ’скрынка’ і г. д. Менш верагодным лічыцца вывядзенне слова з тур. мовы (параўноўваюць з тур. kapčyk, kapčuk ’футарал’). Яшчэ больш няпэўным з’яўляецца вывядзенне з грэч. крыніцы або са ст.-рус. ковъ ’пасудзіна’ (апошняе прапанаваў Ільінскі, ИОРЯС, 23, 2, 230; цікава, што яшчэ Даль прапанаваў вывядзенне слова ковчег ад ковать).
Каўчэ́г 2 ’скрынка для захоўвання асабліва каштоўных рэчаў; скарбонка’ (ТСБМ); ’пенал’ (Касп.). Бясспрэчна, звязана з назвай каўчэга, на якім плыў біблейскі Ной. Даль адзначае, што каўчэгам сталі называць дзіўнага выгляду судны, караблі і нават калымагі, далей ківот для абразоў. Каўчэгам называлі таксама скрыначку для захоўвання каштоўнасцей царквы, царскіх грамат, а таксама пячацей, якія былі прымацаваны да грамат, дыпломаў і г. д. Пазней слова гэта стала азначаць больш простыя рэчы, напр., пенал.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wyłączenie
н.
1. выключэнне; адключэнне;
wyłączenie prądu elektrycznego — выключэнне электрычнага току;
2. выключэнне; выдаленне;
wyłączenie z ekipy — выключэнне (вывядзенне) з каманды
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Тарапо́м ’няшчыльна; абы-як’: сена не тапталі, тарапом у брыку накідалі (мядз., Нар. словатв.), можна зразумець і як ’спехам, спяшаючыся’. Тады да тарапіцца 1, торап, гл. У сувязі з гэтым вывядзенне з літ. tarpas ’прамежак’ (гл. тарпа 1), якое прапануе Санько (Крыўя, 1996, 1, 92), здаецца неабавязковым.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тц-тц-тц — выгукі, якімі падклікаюць парасят (ТС). Параўн. укр. цю ‘падзыўны гук для свіней’, рус. смал. цо‑цо, пск. цу‑цу, калін. тцу‑тцу. Гукапераймальнае; відаць, імітуе інтэнсіўнае хлябтанне і заахвочванне да яго. Малаверагодна вывядзенне з лат. cũka ‘свіння’, літ. ciùcė ‘свінка’ і іншых назоўнікаў (Анікін, Опыт, 294–295), якія таксама паходзяць ад гукаперайманняў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)