*Ро́страсень, ро́страсэнь ’неахайна апрануты чалавек’ (пін., ЖНС). Да раз‑/рос‑ і трэсці (лахманамі) ’быць вельмі бедна апранутым’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
назаўсёды, прысл.
На ўвесь час, на ўсё жыццё. Паехаць назаўсёды. Расстацца назаўсёды. □ Той дзень Алене запомніўся назаўсёды. Пестрак. Сяброў сваіх запомніў назаўсёды, Бо аж да самага канца вайны Ішоў паперадзе свайго я ўзвода, А поруч утраіх ішлі яны. Вітка.
•••
Заснуць назаўсёды гл. заснуць.
Раз (і) назаўсёды гл. раз.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ра́завы, ‑ая, ‑ае.
Сапраўдны на адзін раз. Разавы білет. □ Пайшоў [Назарчук] на міжгароднюю. Там сказалі, што на «Беларусь» можна пазваніць толькі ў гадзіну ночы. «У гадзіну, дык у гадзіну», — падумаў сабе чалавек і ўзяў разавы талон. Сабаленка. // Які робіцца толькі за адзін прыём або толькі раз. Разавы збор. Разавая дапамога.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падле́ньвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм. Крыху ленавацца. [Васіль:] — Антось усю вясну хадзіў на работу.. Праўда, падленьваўся іншы раз. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
парке́ціна, ‑ы, ж.
Разм. Асобная дошчачка паркету. Нехта раз-пораз паскрыпвае паркецінамі, мабыць, пераступае з нагі на нагу. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перапаласка́ць, ‑лашчу, ‑лошчаш, ‑лошча; зак., што.
1. Выпаласкаць нанава, яшчэ раз.
2. Выпаласкаць, папаласкаць усё, многае. Перапаласкаць усю бялізну.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераштэмпелява́ць, ‑пялюю, ‑пялюеш, ‑пялюе; зак., што.
1. Паштэмпеляваць усё, многае. Пераштэмпеляваць усе пісьмы.
2. Паставіць штэмпель яшчэ раз, нанава.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Unum malo datum quam promissum geminatum
Лічу за лепшае, каб адзін раз далі, чым двойчы паабяцалі.
Предпочитаю, чтобы один раз дали, чем дважды пообещали.
Гл.: Est avis...
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Паўтара́ць ’гаварыць ці рабіць яшчэ раз тое самае’, ’поўнасцю узнаўляць’ (ТСБМ). Укр. повторя́ти, рус. повторя́ть, польск. powtarzać, балг. повтарям. Да прасл. po‑vьtoriti < vъtorъ ’другі’, этымалогію якога гл. у артыкуле паўтара́. Сюды ж паўторны ’другі, у другі раз’, ’паўтаральны’ (Нас., ТСБМ), паўтара́ка ’асоба, няспрытная на размовы, якая часта перапытвае і паўтарае словы таго, з кім гаворыць’ (КЭС, лаг.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дэзарганіза́цыя
(фр. désorganisation, ад dés- = ад, раз + organisation = арганізацыя)
разлад арганізацыі, парушэнне парадку, нармальнай дзейнасці, дысцыпліны (напр. д. вытворчасці).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)