nadrzędny
nadrzędn|y
дамінуючы, вышэйшы;
zdanie ~e грам. галоўны сказ;
czynnik ~y — дамінуючы фактар (чыннік);
instytucja ~a — вышэйшая ўстанова; вышэйшы орган;
katałog ~y камп. каранёвы каталог
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
zgromadzenie
н.
1. (орган улады) сход;
walne zgromadzenie — агульны сход;
zgromadzenie ustawodawcze — заканадаўчы сход;
2. назапашванне;
zgromadzenie środków — назапашванне сродкаў;
Zgromadzenie Ogólne ONZ — Генеральная Асамблея ААН
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Лёгкія, ле́гкіе, лёхкі, лёгкы, лёхке ’орган дыхання’ (ТСБМ, Дразд.; арш., кам., бяроз., КЭС, Сцяшк.), лёгкае (Касп.), лёгкая ’тс’ (Ян.), лёгкія вантробы ’тс’ (Інстр. лекс.). Укр. ле́гкі, лехкі, льо́хкіе, ле́гке, рус. легкие, легкое, ст.-рус. легкоѥ, польск. lekkie, мазав. letka wątroba, н.-луж. laẑke, чэш. мар. ľehčiny ’вантробы’, мар.-славац. ľehké ’лёгкія’. Паўн. прасл. дыялектызм lьgъko‑je, lьgъkije. Генетычна тоеснае з папярэднім словам. Матывацыя назвы: пры разборцы тушы забітай жывёлы, калі ўсе вантробы кладуцца ў цэбар з вадой, лёгкія ўсплываюць. Аналагічна ў іншых мовах: англ. lights ’лёгкія некаторых жывёл’ — light ’лёгкі’, ісп. livianos — liviano (Фасмер, 2, 474; Слаўскі, 4, 132).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пі́нда 1 ’ганарліўка, якая любіць пышна апранацца’ (Нас.), ’жаночы палавы орган’ (Федар. 6), ’плакса’ (дзятл., Сцяшк. Сл.: карэліц., З нар. сл.), польск. pinda ’какетка’, славен. pȋnką, fȋnka ’vulva’, палаб. pinkă ’тс’, каш. рʼinek ’membrum virile’. Можна рэканструяваць прасл. *pinьka (ж. р.) /*pinъkъ (м. р.) < *pi‑nь, якое да гукапераймальнай асновы *pi‑, да яе узыходзяць і іншыя падобныя славянскія назвы: славен. pí‑pi‑ca, паўд.-слав., чэш., славац. pi‑ča і аг.-слав. pi‑zda (Бязлай, 3, 37).
◎ Пі́нда 2 ’гальштук’ (бераст., Сл. рэг. лекс.). Няясна. Магчыма, звязана з літ. pynė ’плеценая стужка’. Параўн. прыпіпда ’тс’ (ГЛ.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БЕЛАРУ́СКАЯ АСАЦЫЯ́ЦЫЯ ГІСТО́РЫКАЎ
(БАГ),
грамадская навуковая арг-цыя. Створана 5.2.1993 у Мінску на Усебеларускай канферэнцыі гісторыкаў. Аб’ядноўвае вучоных гісторыкаў, выкладчыкаў і настаўнікаў гіст. дысцыплін, бібліятэчных, музейных, архіўных работнікаў, краязнаўцаў. Мае на мэце садзейнічаць развіццю фундаментальных даследаванняў па гісторыі Беларусі і ўсеаг. гісторыі, пашыраць гіст. адукаванасць грамадства, папулярызаваць і распаўсюджваць гіст. веды, фарміраваць нац. гіст. свядомасць насельніцтва Беларусі. Удзельнічае ў каардынацыі навук. даследаванняў у галіновых навук. установах Беларусі і ВНУ, у рабоце па павышэнні кваліфікацыі кадраў гіст. навукі, садзейнічае публікацыі вынікаў навук. даследаванняў, праводзіць навук. канферэнцыі, супрацоўнічае з органамі дзярж. улады і кіравання. Складаецца з індывід. і калект. членаў. Вышэйшы орган БАГ — з’езд, які склікаецца раз у 3 гады. Кіруючы орган — рада. У перыяд паміж з’ездамі і пасяджэннямі рады дзейнасць БАГ накіроўвае прэзідыум.
т. 2, с. 405
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БУ́НДЭСРАТ
(ням. Bundesrat),
1) верхняя палата парламента ў Германскай імперыі ў 1871—1918.
2) Орган прадстаўніцтва зямель у ФРГ. Створаны ў 1949, складаецца з 68 чл., выконвае заканад. функцыю.
3) Адна з дзвюх палат парламента ў Аўстрыі. Складаецца з 63 чл., якіх прызначаюць ландтагі — парламенты зямель.
4) Назва ўрада ў Швейцарыі.
т. 3, с. 338
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БЕЛАРУ́СКАЯ ХРЫСЦІЯ́НСКА-ДЭМАКРАТЫ́ЧНАЯ ЗЛУ́ЧНАСЦЬ
(БХДЗ),
палітычная партыя. Утворана ў чэрв. 1991. Абвясціла сябе пераемніцай Беларускай хрысціянскай дэмакратыі. Кіруючы орган — каардынацыйная рада. Асн. мэта БХДЗ — духоўна-маральнае, нац., паліт. і эканам. адраджэнне Беларусі на прынцыпах негвалтоўнасці, плюралізму, прыватнай уласнасці, хрысц. брацтва з усімі народамі. Злучнасцю ў 1991 адноўлена выданне газ. «Беларуская крыніца».
т. 2, с. 431
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
арганалепты́чны
(ад орган + гр. leptikos = схільны браць або прымаць)
які выяўляецца пры дапамозе органаў пачуццяў, напр. смак, пах аб’ектаў знешняга асяроддзя (вады, паветра, ежы і інш.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
казначэ́йства
(ад казначэй)
дзяржаўны фінансавы орган у шэрагу краін, які складае праект дзяржаўнага бюджэту, забяспечвае яго выкананне, рэгулюе дзяржаўны доўг, праводзіць эмісію (выпуск) дзяржаўных каштоўных папер.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
state3 [steɪt] adj.
1. дзяржа́ўны;
state service дзяржа́ўная слу́жба;
a state boundary дзяржа́ўная мяжа́;
a state treaty дзяржа́ўная дамо́ва;
a state prisoner паліты́чны зняво́лены
2. які́ належыць шта́ту;
a State legislature заканада́ўчы о́рган шта́та;
a State prison турма́ шта́та (ЗША);
a State flower/bird/tree кве́тка/пту́шка/дрэ́ва як эмбле́ма яко́га-н. шта́та (ЗША)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)