гарт, -у, М -рце, м.
1. Цвёрдасць металу, якая надаецца гартаваннем. Сталь высокага гарту.
2. перан. Фізічная або маральная вынослівасць, стойкасць. Чалавек старога гарту.
3. Сплаў свінцу, волава і сурмы для адліўкі друкарскіх шрыфтоў (спец.).
|| прым. га́ртавы, -ая, -ае (да 3 знач.) і гарто́ўны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
га́снуць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -не; незак.
1. Пераставаць гарэць, свяціць; тухнуць. Свечка гасне.
2. перан. Слабець, чахнуць, знікаць. Чалавек гасне ўвачавідкі. Надзеі г.
|| зак. зага́снуць, -ну, -неш, -не; зага́с, -сла, -ні; пага́снуць, -ну, -неш, -не; пага́с, -сла; -ні і зга́снуць, -ну, -неш, -не; згас, -сла; -ні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
нязвы́чны, -ая, -ае.
1. Не такі, як усе, як ва ўсіх; асаблівы. Н. чалавек. Н. выгляд.
2. Такі, да якога не прывыклі, які з’яўляецца новым для каго-н. Нязвычныя абставіны.
3. Такі, які не мае прывычкі, навыку ў чым-н. Кузня для яго была нязвычнай справай.
|| наз. нязвы́чнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
арыгіна́л, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Тое, што з’яўляецца прадметам узнаўлення, капіравання, аўтэнтык. Зверыць з арыгіналам. Чытаць у арыгінале. А. артыкула (рукапіс, з якога робіцца набор).
2. Непадобны да іншых, своеасаблівы чалавек, дзівак (разм.). Ён вялікі а.
|| ж. арыгіна́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
бага́ты, -ая, -ае; багаце́йшы.
1. Які валодае вялікай маёмасцю, грашовымі сродкамі, заможны. Б. чалавек. Б. (наз.) беднага не разумее.
2. Які вызначаецца вялікай колькасцю чаго-н., мноствам даброт. Б. ўлоў. Б. край.
3. Які дорага каштуе, вызначаецца раскошай. Б. касцюм.
4. перан. Які змяшчае ў сабе многа ўнутраных якасцей. Багатая натура.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
адра́зу, прысл.
1. Зараз жа, у той самы момант, неадкладна. Набегаўшыся, сынок а. засынае.
2. Адначасова. Людзі выйшлі а. з усіх хат.
3. Непасрэдна за чым-н. А. за хатай малады сад.
4. За адзін раз, з першага разу. Як усё зрабіць а.?
5. З самага пачатку. Чалавек а. спадабаўся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
далучы́цца, -лучу́ся, -лу́чышся, -лу́чыцца; зак., да каго-чаго.
1. Дабавіцца да чаго-н., стварыць адно цэлае з чым-н. Да групы экскурсантаў далучылася яшчэ пяць чалавек.
2. Згадзіўшыся з кім-, чым-н., прымкнуць. Д. да грамадскага жыцця краіны. Д. да дэманстрантаў.
|| незак. далуча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. далучэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
стра́сны, -ая, -ае.
1. Пранікнуты моцным пачуццём, нястрымны ў сваім праяўленні. Страсная прамова (прасякнутая натхненнем). Страсныя спрэчкі.
2. Які цалкам аддаецца якой-н. справе, моцна ахоплены чым-н. С. калекцыянер. С. барацьбіт за незалежнасць.
3. Здольны на моцнае каханне, страсць; палкі, гарачы. С. чалавек. С. пацалунак.
|| наз. стра́снасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
ама́тар
(польск. amator, ад лац. amator)
чалавек, які ў вольны час займаецца чым-н. не для заробку, а па ахвоце (напр. а. палявання, а. музыкі).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
эметрапі́я
(ад гр. emmetros = суразмерны + ops, opos = вока)
пераламляльная здольнасць вока, пры якой чалавек добра бачыць і далёкія і блізкія прадметы (параўн. гіперметрапія і міяпія).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)