Тарнавы́ ’плытагон, які кіруе плытом з дапамогай жэрдкі-руля’ (Скарбы), ’чалавек, які кіруе плытом пры дапамозе доўгага вясла — апачыны’ (гродз., Нар. сл.), тарно́вы ’плытагон, які пры дапамозе завостранага кала затрымлівае плыт’ (маст., Жыв. сл.). Відаць, тое ж, што і стырнавы́ ’галоўны плытнік, што кіруе плытом’ (ТСБМ), ад стыр, стырно́ ’рулявое вясло’ (гл.); параўн. таксама тарнаваць 2, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ту́я ‘ вечназялёнае хвойнае дрэва сямейства кіпарысавых, Thuja’ (ТСБМ, Кіс., Вруб.). Праз польскую (tuja) ці рускую мову (туя), магчыма, пры пасрэдніцтве ням. Thuja ‘тс’ (Арол, 4, 124), запазычана з новалац. thuja ‘від кедра’, якое са ст.-грэч. θυία ‘від кедра з моцным араматам, які выкарыстоўваўся пры спальванні ахвяраванняў’ < ст.-грэч. θύω ‘ахвярую’ (Голуб-Ліер, 493; ЕСУМ, 5, 689).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
okazja
okazj|a
ж. выпадак;
przy ~i — калі будзе выпадак, пры нагодзе; дарэчы;
skorzystać z ~i — выкарыстаць (скарыстаць) нагоду (выпадак; магчымасць);
przepuścić ~ę — не выкарыстаць нагоду (выпадак; магчымасць)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Ажагі́ ’зборная, агульная назва ўсіх прылад, неабходных пры печы (вілкі, качарга, чапяла і інш.)’, ожаг (Бір. дыс.). Гл. вожаг.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Анічу́ць ’ні ў якай меры’, з прыслоўя чуць пры дапамозе прыстаўкі ні і ўзмацняльнай часціцы а (Шуба, Прыслоўе, 182).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Асмо́ржыны ’адыходы пры апрацоўцы льну мяліцай’ (Сцяшк.). Прэфіксальна-суфіксальнае ўтварэнне ад сморгаць ’абрываць лісты, галоўкі з ільну’ (Бяльк., Сцяшк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ахра́к ’сліна, макрота (пры кашлі)’ (КЭС, лаг., Шат.), рус. охрак, ст.-слав. охракъ. Ад хракаць ’харкаць, выплёўваць’, параўн. хракі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вужаві́нне ’скінутая ў час ліняння скура вужа’ (БРС). Вытворнае ад асновы прыметніка вужов‑ пры дапамозе суф. ‑інне, як бацвінне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Візітка ’візітная картка’ (КТС). Запазычана з рус. визитка, якое ўтварылася шляхам намінацыі ад визитная карточка пры дапамозе суф. ‑ка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Картаве́шка ’зняважлівае слова на чалавека з невыразнай гаворкай’ (КЭС, лаг.), гл. картавы. Суфіксальнае ўтвврвнне пры дапамозе пеяратыўнага фарманта ‑ешка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)