Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Verkéhr
m -(e)s
1) рух; ву́лічны рух
im ~ sein — курcíраваць
den ~ drósseln — скарача́ць рух, рабі́ць перашко́ды нарма́льнаму ру́ху
den ~ stören — паруша́ць рух
auf der Stráße herrscht stárker [réger] ~ — на ву́ліцы вялі́кі рух
2) вайск. рух (па камунікацыях)
3) зно́сіны (па пошце, чыгунцы)
4) фін. абарачэ́нне
5) зно́сіны
mit j-m ~ háben [pflégen], mit j-m im ~ stéhen* — падтры́мліваць зно́сіны [знаёмства] з кім-н.
bríeflicher ~ — перапі́ска, карэспандэ́нцыя
◊ der ~ mit ihm ist nichts für dich — ён табе́ не кампа́нія
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
verwénden
*
1.
vt
1) ужыва́ць, скарыста́ць, прымяня́ць, тра́ціць
etw. zu séinem Nútzen ~ — скарыста́ць што-н. на сваю́ кары́сць
viel Fleiß auf éine Árbeit ~ — прыкла́сці мно́га намага́нняў у рабо́це
2) адво́дзіць (убок вочы)
er verwándte kéinen Blick [kein Áuge] vom Kind — ён не спуска́ў вачэ́й з дзія́цці
2.
(sich)
(bei j-m für A) хада́йнічаць (перад кім-н. за каго-н., што-н.), прасі́ць (каго-н., за каго-н.), заступа́цца
sich für éinen Vórschlag ~ — адсто́йваць [абараня́ць] яку́ю-н. прапано́ву
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Mühe
f -, -n намага́нне, вы́сілак, кло́пат, імкне́нне
mit ~ und Not — з (вялі́кай) ця́жкасцю
sich (D) ~ gében* — намага́цца, ру́піцца
máchen Sie sich kéine ~! — не турбу́йцеся, калі́ ла́ска!
séine líebe ~ mit j-m [mit etw.] (D) háben — важда́цца з кім-н., з чым-н.
es lohnt sich die ~ nicht — гэ́та не ва́рта кло́пату
sich gróße ~ [sich die ~] máchen — узя́ць на сябе́ турбо́ты
kéine ~ schéuen — не бая́цца кло́пату, не шкадава́ць сіл
◊ ~ und Fleiß bricht Eis — ≅ цярпі́ каза́к – атама́нам бу́дзеш
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
méinen
vt
1) меркава́ць, ду́маць, мець на ўва́зе
2) выка́зваць сваю́ ду́мку, каза́ць
3) мець наме́р, хаце́ць (што-н. зрабіць)
was ~ Sie dazú? — што Вы ду́маеце аб гэ́тым?, што Вы ска́жаце нако́нт гэ́тага?
was ~ Sie damít? — што Вы ма́еце на ўва́зе?
etw. nicht böse ~ — не мець дрэ́ннага [зло́га] наме́ру
es gut mit j-m ~ — до́бра абыхо́дзіцца з кім-н., до́бра адно́сіцца [ста́віцца] да каго́-н.
◊ der Ófen meint es gut — разм. печ до́бра наце́плена
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
го́рача,
1.Прысл.да гарачы (у 1, 3 знач).
2.безас.узнач.вык. Пра высокую нагрэтасць паветра. На дварэ горача. □ У паветры ўжо адчуваўся подых блізкай восені. Днём усё яшчэ было горача. Затое ноччу дацінаў холад.Асіпенка.Нібы ля сонца, горача на полі, Плугі дымяцца ад гарачыні.А. Астапенка.
3.безас.узнач.вык., каму і без дап. Пра адчуванне кім‑н. гарачыні, якая ідзе ад чаго‑н. моцна нагрэтага. З адчыненых дзвярэй школы валіла пара, горача было сядзець у суконных світках, у кажухах.Лобан.— Горача, — пачуўся з-за коміна звонкі дзіцячы голас.Чорны.// Пра адчуванне гарачыні ў целе ад наплыву моцных пачуццяў, перажыванняў і пад. Ад радасці ўнутры горача робіцца.Бядуля.[Візэнеру] рабілася і горача і холадна, калі ён думаў аб гэтай звышснайперскай кулі нябачнага стралка.Шамякін.
4.безас.узнач.вык., каму і без дап. Цяжка, многа бяды, клопату. Натхніцелі санацыйнага рэжыму добра разумелі, што заўтра ім будзе яшчэ больш горача на «крэсах усходніх», чым сёння, і гэта парахавая бочка рана ці позна павінна будзе, нарэшце, узарвацца.Майхровіч.
•••
Аж небу горача (стане, будзе і пад.) — пра самую высокую ступень інтэнсіўнасці якога‑н. дзеяння або дзейнасці. — І потым наносім такія моцныя ўдары, што аж небу горача робіцца, — лічачы, што размова скончана, устаў Карніцкі.Паслядовіч.
Ні холадна ні горачакаму — пра раўнадушныя адносіны, адсутнасць цікавасці да чаго‑н. Дзед Астап проста сніць свае турэцкія баталіі, ад якіх цяпер нікому ні холадна ні горача.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
до́ля, ‑і, ж.
1.Рмн.‑ей. Частка чаго‑н. Дзяліць на роўныя долі. □ Недалёка грымнула гармата, а праз якую долю мінуты дзесьці побач разарваўся снарад.Маўзон.Андрэй Міхайлавіч зразумеў, нарэшце, з кім мае справу і як трэба надалей трымацца з гэтымі людзьмі, каб хаця ў сотай долі аддзякаваць ім за свой ратунак.Самуйлёнак.У Шарэйкавым параўнанні нейкая доля праўды была.Брыль.// Належная каму‑н. частка чаго‑н., права на ўдзел у чым‑н.; чый‑н. удзел у чым‑н., уклад у што‑н. На балоце за Абадком стаяць два стажкі. У іх і наша доля — паўстажка.Якімовіч.— Не п’ю, але за кампанію... — Васіль дастаў і палажыў на стол сваё сала і хлеб. — Хай і мая доля будзе.Гаўрылкін.
2. Лёс, становішча. Шчаслівая доля. Сірочая доля. □ Я задаволены, што нас доля зноў сабрала разам.Гартны.Няўжо ж у яго хопіць адвагі звязаць яе долю з доляй малапрыметнага настаўніка ў гэтай глушы.Колас.Вам на памяць Серп і Молат Даравала доля, Каб з вас кожны быў, як волат, Не гнуў плеч ніколі.Купала.// Шчасце, удача; проціл. нядоля. Разышліся пад гарою тры дарогі ў полі, па якой жа — тая доля, па якой — нядоля...Трус.
3.Рмн.‑ей. Частка размеру музычнага такта.
4.Рмн.‑ей. Уст. Мера масы, роўная 44 мг, якая ўжывалася да ўвядзення метрычнай сістэмы.
•••
Быць у долігл. быць.
Выпасці на долючыю або камугл. выпасці.
Ільвіная доля — вялікая частка.
Прыняць у долюгл. прыняць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)