запіса́ць ​1, ‑пішу, ‑пішаш, ‑піша; зак., каго-што.

1. Перадаць што‑н. у пісьмовай форме; занесці на паперу. Запісаць прамову. □ У Сымона думак многа, Не запішаш нават іх. Колас.

2. Нанесці на плёнку, пласцінку з дапамогай спецыяльнага апарата. Запісаць на плёнку песню. Запісаць на відэамагнітафон.

3. Унесці, упісаць у які‑н. спіс, рэестр, кнігу і пад. Запісаць у журнал прозвішча вучня. □ [Самоцька] ужо і забыўся на той плуг, з прычыны якога Зэня запісаў яго ў спіс. Чорны. // Уключыць у лік каго‑н. Запісаць у сведкі. // Залічыць у якую‑н. установу. Запісаць сына ў школу. // Пачаць лічыць каго‑н. кім‑н. Запісаць сябе ў старыя.

4. Вызначыўшы што‑н. каму‑н., зрабіць аб гэтым адпаведны запіс. Запісаць вымову. Запісаць падзяку. □ Рыгорка ўсім запісаў па паўтара працадня. Дуброўскі.

5. на каго. Разм. Скласці дакумент аб перадачы каму‑н. чаго‑н. Запісаць дом на сына.

6. Разм. Пакрыць што‑н. пісьмовымі знакамі; спісаць. Запісаць усю старонку.

•••

Запісаць на лбе — добра запомніць.

запіса́ць ​2, ‑пішу, ‑пішаш, ‑піша; зак.

Разм. Пачаць пісаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ге́нры

[ад англ. J. Heniy = прозвішча амер. фізіка (1797—1878)]

адзінка індуктыўнасці ў Міжнароднай сістэме адзінак (СІ), роўная індуктыўнасці такога электрычнага контуру, у якім скорасць змены току ў 1 ампер за 1 с выклікае эрс самаіндукцыі ў 1 вольт.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

карда́н

[іт. cardano, ад G. Cardano = прозвішча іт. матэматыка (1501—1576)]

1) прыстасаванне для захавання нязменным становішча якога-н. падвешанага цела пры хістанні апор;

2) механізм, які забяспечвае павароты двух валоў пад зменным вуглом (у аўтамабілях, трактарах і інш.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

носи́ть несов.

1. в разн. знач. насі́ць;

носи́ть кирпи́ч насі́ць цэ́глу;

мать носи́ла косцу́ обе́д ма́ці насі́ла касцу́ абе́д;

носи́ть галифе́ насі́ць галіфэ́;

носи́ть фами́лию насі́ць про́звішча;

носи́ть ребёнка (о бере́менной же́нщине) насі́ць дзіця́;

носи́ть бо́роду насі́ць бараду́;

носи́ть тра́ур насі́ць жало́бу;

2. (иметь) насі́ць, мець;

носи́ть хара́ктер чего́-л. насі́ць (мець) хара́ктар чаго-не́будзь;

носи́ть зва́ние насі́ць (мець) зва́нне;

носи́ть ору́жие насі́ць збро́ю;

носи́ть на рука́х насі́ць на рука́х;

где тебя́ но́сит? безл. дзе цябе́ но́сіць?;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

гегелья́нства

[ад ням. G. Hegel = прозвішча ням. філосафа (1770—1831)]

філасофскае вучэнне Гегеля і яго паслядоўнікаў, паводле якога быццё тоеснае мысленню, але не суб’ектыўнаму, а абсалютнаму, што развіваецца дыялектычна (па трыядзе тэзіс — антытэзіс — сінтэз), у ходзе чаго складаецца ўся гісторыя Сусвету.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

ко́хія

(н.-лац. kochia, ад ням. W. Koch = прозвішча ням. батаніка)

расліна сям. лебядовых з вузкім лісцем і дробнымі кветкамі ў коласападобных суквеццях, пашыраная ў камяністых стэпах, паўпустынях і на засоленых глебах; на Беларусі трапляецца на пясках, уздоўж дарог, платоў; прутняк.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

эльзеві́р

[гал. Elsevier = прозвішча сям’і гал. выдаўцоў 16 — пач. 18 ст.; найбольш вядомыя Ладэвейк (1540—1617), Ісаак (1596—1751)]

1) кніга, надрукаваная ў галандскіх друкарнях 16 — пач. 18 ст., што належала сям’і друкароў-выдаўцоў Эльзевіраў;

2) старажытны, вельмі вытанчаны друкарскі шрыфт.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

вальдэ́нсы

(п.-лац. valdenses, ад фр. P. Valdo = прозвішча ліёнскага купца 12 ст.)

рэлігійная секта, якая ўзнікла ў канцы 12 ст. на поўдні Францыі і прапаведавала адмаўленне ад прыватнай уласнасці, вяртанне да ранняга хрысціянства; некаторыя абшчыны захаваліся (пераважна ў Італіі) і зараз.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

вольт​1

[іт. A. Volta = прозвішча іт. фізіка (1745—1827)]

асноўная адзінка розніцы электрычных патэнцыялаў (напружання, электрарухальнай сілы) у Міжнароднай сістэме адзінак (СІ), роўная розніцы патэнцыялаў паміж двума пунктамі правадніка, па якім працякае ток сілай у 1 ампер, калі магутнасць роўная 1 вату.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

кампа́нія ​1, ‑і, ж.

1. Група асоб, звычайна блізка знаёмых, якія разам праводзяць вольны час. Усёй кампаніяй хлопцы і дзяўчаты рушылі на Румавую вуліцу і выйшлі на бераг Нёмана. С. Александровіч. Да зімы кампанія наша спакваля разбрылася па свеце: хто пайшоў на фронт, хто на вучобу, каго перавялі ў іншы раён. Брыль.

2. Капіталістычнае прамысловае або гандлёвае таварыства, якое аб’ядноўвае прадпрыемцаў. Акцыянерная кампанія. Параходная кампанія. Чыгуначная кампанія. // У назве такога таварыства — абазначэнне яго членаў (на пісьме скарочана К°), якое далучаецца да прозвішча афіцыйнага кіраўніка.

•••

За кампанію — разам з другімі, толькі таму, што тое самае робяць іншыя.

Не кампанія каму хто — не падыходзіць каму‑н. як сябра, прыяцель.

Цёплая кампанія — цесна звязаная група людзей, што сумесна праводзяць час за якім‑н. непахвальным заняткам.

кампа́нія ​2, ‑і, ж.

1. Сукупнасць ваенных аперацый, аб’яднаных агульнай стратэгічнай мэтай; ваенны паход. Крымская кампанія. Японская кампанія.

2. Перыяд знаходжання карабля ў плаванні. Летняя марская кампанія.

3. Сукупнасць мерапрыемстваў для ажыццяўлення якой‑н. важнай грамадска-палітычнай або гаспадарчай задачы. Выбарчая кампанія. Страхавая кампанія. Пасяўная кампанія. Разгарнуць кампанію.

[Фр. campagne.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)