Пры́са, пры́за, мн. л. пры́сы, пры́зы, пры́скі ’непакрытая шэрсцю частка пысы ў каровы, каня’ (ТС; брэсц., малар., драг., пін., лельч., хойн., ЛА, 1), пры́сы ’вусы; вусы ў жывёл’ (Клім., Сл. Брэс.). Кантамінацыя пыса і *прыск < польск. prysk ’пыса ў каня’. Апошняе ад pryskać ’пырскаць’ (Брукнер, 440). Прасл. *prys‑ ’морда’ (ЕСУМ, 5, 576) роднаснае літ. prusnà (звычайна мн. л. prùsnos) ’морда (каровы, каня, авечкі)’, лат. prusnas ’губы, рот’, прус. Р. скл. адз. л. prusnas ’твар’, звязанымі чаргаваннем з літ. prausti ’мыць, умываць’ (Непакупны, Связи, 46–47).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Напы́цца: Торбу конскую ў нас яшчэ напыццай называюць (светлаг., Мат. Гом.). Да пыса, пыца ’морда каня’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
spiąć
зак.
1. зашпіліць;
2. прышпорыць;
spiąć konia ostrogami — прышпорыць каня
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
rozkuć
зак. раскаваць;
rozkuć konia — раскаваць каня;
rozkuć więźnia — раскаваць вязня
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ujeździć
зак.
1. абездзіць (каня);
2. перан. утаймаваць;
3. укатаць (дарогу)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
адвяза́ць сов. отвяза́ть; (отделить — ещё) открепи́ть;
а. каня́ — отвяза́ть ло́шадь;
а. пу́гу ад пугаўя́ — отвяза́ть (открепи́ть) кнут от кнутови́ща
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
дае́здзіць сов., разг., в разн. знач. дое́здить;
д. да вясны́ — дое́здить до весны́;
каня́ зусі́м ~дзілі — ло́шадь совсе́м дое́здили
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
закале́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Замёрзлы, азяблы. Палонныя ўраз скінулі з воза дровы, распрэглі каня і, хукаючы на закалелыя пальцы, .. кінуліся ў хату. М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запе́нены, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад запеніць.
2. у знач. прым. Пакрыты пенай ад доўгага бегу (пра каня). Запенены конь ледзь дыхае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гато́ўка, ‑і, ДМ ‑тоўцы, ж.
Разм. Наяўныя, назапашаныя грошы. — Тварыцкі, кажа, бедніцца і стогне, а каня адразу купіў. Нейкую, відаць, гатоўку мае. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)