заключа́ть несов.
1. (в тюрьму и т. п.) саджа́ць; зняво́льваць;
заключа́ть в кре́пость саджа́ць у крэ́пасць;
2. (делать выводы) рабі́ць вы́вад, выво́дзіць;
я заключа́ю э́то из ва́ших слов я раблю́ вы́вад аб гэ́тым (я выво́джу гэ́та) з ва́шых слоў;
3. (оканчивать) канча́ць;
4. (договор, мир и т. п.) заключа́ць;
5. (содержать в себе) змяшча́ць;
заключа́ть в себе́ змяшча́ць у сабе́;
◊
заключа́ть в объя́тия абніма́ць;
заключа́ть брак браць шлюб;
заключа́ть в кавы́чки, в ско́бки браць у двуко́ссе, у ду́жкі;
заключа́ть под стра́жу браць пад ва́рту;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
mantle [ˈmæntl] n.
1. lit. по́крыва;
under a mantle of snow/darkness пад по́крывам сне́гу/це́мры
2. ма́нтыя, манты́лья
♦
take on/wear the mantle of браць на сябе́ адка́знасць і абавя́зкі, не́сці адка́знасць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
разлі́к, -у, м.
1. гл. разлічыць, разлічыцца.
2. Плата за работу, паслугі і пад.
3. Намер, меркаванне.
Хітры р.
4. Карыслівыя намеры, меркаванні.
Матэрыяльныя разлікі.
5. Расплата, пакаранне.
Р. будзе суровы.
6. Беражлівасць у расходаванні сродкаў.
Жыць з разлікам.
7. Група байцоў, якая абслугоўвае гармату, мінамёт, кулямёт і пад.
Мінамётны р.
◊
Брацца (прымацца) у разлік — улічвацца, брацца пад увагу.
Браць (узяць) у разлік — улічваць (улічыць), прымаць (прыняць) пад увагу.
Звесці разлікі з кім —
1) узаемна разлічыцца грашамі;
2) адпомсціць каму-н. за абразу, знявагу.
|| прым. разліко́вы, -ая, -ае (да 2 знач.).
Р. месяц.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шо́ры, -аў.
1. Цвёрдыя пласцінкі, прымацаваныя да вуздэчкі на ўзроўні вачэй, якія не даюць магчымасці каню глядзець па баках.
Хто згадзіўся надзець ш., той надзене і хамут (прыказка).
2. У парнай запрэжцы: збруя без дугі і хамута, са шлеямі (гл. шляя ў 2 знач.; спец.).
3. перан. Тое, што перашкаджае каму-н. правільна разумець наваколле; абмежаванасць (кніжн.).
Ш. на вачах у каго-небудзь.
Ш. некультурнасці.
◊
Браць у шоры, трымаць у шорах каго (разм.) — строга абмяжоўваць чые-н. дзеянні, свабоду дзейнасці.
|| прым. шо́рны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
казыро́к м разм
1. (у шапцы) Mützenschirm m -(e)s, -e;
◊ браць пад казыро́к die Éhrenbezéigung erwéisen*; grüßen vt, vi, salutíeren vi;
2. буд (паветка) Vórdach n -(e)s, -dächer;
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
maczać
незак. мачаць;
maczać w czym palce (ręce) — брудзіць рукі ў чым; браць удзел у чым
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
wypożyczać
зак.
1. komu пазычаць; даваць напракат каму;
2. od kogo браць напракат; пазычаць у каго
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Біру́лька. Рус. бирю́лька, укр. бирю́лька. У бел. мове біру́лька азначае розныя драўляныя вырабы (напр., ’невялікая палачка, якая ўжывалася замест гузіка’; ’драўляная частка ў плузе’ і г. д.). Слова цёмнага паходжання. Гараеў (17) лічыў, што яно ўтворана ад дзеяслова браць (таксама Шанскі, 1, Б, 123–124). Фасмер (1, 168) сумняваецца. Вельмі цікавую версію аб запазычанні з цюрк. моў вылучыла Мяркулава, Этимология, 1971, 185–190.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нага́баць, нагибаці ’знайсці, натрапіць’ (Федар. 2, 45), нагибаты ’знайсці, назбіраць’ (драг., Жыв. сл.), нагабиты ’нагнаць, спасцігнуць’ (Клім.), нагибаті ’сустрэць’ (беласт., Сл. ПЗБ). Ст.-бел. нагабати (накгабати) ’прыгнятаць’ (1388 г.) Булыка (Лекс. запазыч., 37) лічыць паланізмам, што пры наяўнасці зыходнай формы ў іншых славянскіх мовах цяжка давесці. Значэнне ’прыгнятаць’ выводзіцца з ’нападаць’ і узыходзіць да ’хапаць, браць’, характэрна для габиць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прафі́т ’прыбытак, польза’ (ТСБМ), про́фіт ’харчаванне’ (Гіст. мовы, 2, 264), дыял. прахві́т, про́хвіт ’мізэрнае штодзённае харчаванне’. Калі браць пад увагу акцэнтуацыю, то запазычанне адбывалася двума шляхамі: праз рус. профи́т (> прафіт, прахвіт) і польск. profit (профіт, прохвіт). Крыніца слова ў франц. profit ’прыбытак’, якое ўзыходзіць да лац. profectus, дзеепрым. ад proficere ’ісці на карысць’ (Голуб-Ліер, 395; Банькоўскі, 2, 780–781).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)