паспавяда́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Пабыць на споведзі; пакаяцца ў грахах. Захацеў [Грыцкевіч] перад смерцю паспавядацца, і суседзі паклікалі Радзішэўскага. «Звязда».
2. перан. Разм. Расказаць шчыра пра што‑н.; прызнацца, пакаяцца ў чым‑н. Але адных дакораў было мала: адчувалася патрэба паспавядацца перад кім-небудзь, прызнацца ў сваім бязволлі і блазенстве. Колас. Цягне за язык. Мусіць, так устроены чалавек: не можа, каб не паспавядацца. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прарасці́, ‑расце; зак.
1. Выпусціць расток, парастак. Шчасця большага няма ў зярняці, як на ніве роднай прарасці. Таўлай.
2. Вырасці з зерня, клубня і інш.; прабіцца. Тут, відаць, і наогул мала хадзілі: травы, што прарасла праз жвір, вельмі даўно не палоў садоўнік. Караткевіч. На палянцы зацішнай У родным бары Прараслі з адной шышкі Дзве сасны, дзве сястры. Жычка.
3. Расці некаторы час. Дрэва прарасце яшчэ гадоў дваццаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скаро́чаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад скараціць.
2. у знач. прым. Які з’яўляецца вынікам скарачэння; меншы. Скарочаны рабочы дзень. Займацца па скарочанай праграме. Выдаць аповесць у скарочаным выглядзе.
3. у знач. прым. Названы коратка, абазначаны пачатковымі літарамі, часткай слова або больш кароткім словам. Скарочанае слова. □ Ад ранейшага мала чаго засталося ў .. [Паходні] — хіба тая ж весялосць у гаворцы і звычка зваць .. [Марынку] скарочаным імем: Мара. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фамі́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да фаміліі (у 1 знач.). Фамільны герб. □ Стаялі пышныя мармуровыя фамільныя скляпы. С. Александровіч. Размяшчаўся фамільны дом Міцкевічаў сярод шчыльнай гарадской забудовы. «Помнікі».
2. Які пераходзіць з роду ў род. [Гальвас:] Я не маю з чаго і дня пражыць. Праўда, ёсць фамільнае золата, але яго.. мала. Чорны. // Які належыць фаміліі (у 1 знач.), характэрны для яе. Фамільныя партрэты.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хутара́нец, ‑нца, м.
Разм. Тое, што і хутаранін. Большасць карэнных местачкоўцаў, асабліва мужчын, яшчэ ў калектывізацыю падаліся на чыгунку — у стрэлачнікі, грузчыкі, — Заслужылі да пенсіі, а з былых хутаранцаў за доўгія гады ў заработкі мала хто пайшоў: іх як бы не пускала зямля, што ляжала адразу за хатамі і агародамі. Навуменка. Варанецкі ведаў, што не толькі Выжлік, але многія хутаранцы папасвалі жывёлу на калгасных пасевах. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чаро́пка 1, ‑і, ДМ ‑пцы; Р мн. ‑пак; ж.
Разм. Тое, што і чарапок 1. — Збірайцеся палуднаваць, — сказала маці, выкручваючы цадзілку кату ў чаропку. Дамашэвіч.
чаро́пка 2, ‑і, ДМ ‑пцы; Р мн. ‑пак; ж.
Разм. Тое, што і чарапок 2. У якойсьць краіне — ці ж іх мала? — Жыў-быў кароль... І хоць глуздоў ў яго чаропцы не хапала, Сядзеў на троне, націраў мазоль... Валасевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тро́гатьII несов. (вызывать глубокие чувства) узру́шваць, узвару́шваць, крана́ць, кра́таць, расчу́льваць; (беспокоить, волновать) абыхо́дзіць;
его́ расска́з тро́нул меня́ до слёз яго́ апо́вед ўзру́шыў (крану́ў, расчу́ліў) мяне́ да слёз;
меня́ (его́) э́то ма́ло тро́гает мяне́ (яго́) гэ́та ма́ла абыхо́дзіць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
geríng
1.
a малы́, нязна́чны
2.
adv нязна́чна, ма́ла
nicht im Geríngsten — ані́, нізва́ння, ніко́лькі
nicht das Geríngste — зусі́м нічо́га
~ geréchnet — са́ма ме́ней
~ schätzen — vt грэ́баваць, пагарджа́ць, не паважа́ць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ма́лыйI прил. малы́; (меньшего размера, чем нужно) замалы́; (небольшой) невялі́кі; (мелкий) дро́бны;
ма́лая бу́ква мала́я лі́тара;
ма́лая ско́рость мала́я ху́ткасць (ско́расць);
са́мое ма́лое са́ма менш, са́ма ме́ней;
ма́лый ход мор. малы́ ход;
◊
мал мала́ ме́ньше адзі́н пад адны́м;
от ма́ла до вели́ка ад мало́га да вялі́кага;
стар и мал стары́ і малы́;
с (от) ма́лых лет зма́лку, з мале́нства, з малы́х год;
без ма́лого без не́чага, (почти) ледзь не, ама́ль, траха́ не;
за ма́лым де́ло ста́ло за малы́м спра́ва ста́ла.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Зуй 1 ’адыход пры часанні воўны’ (карэліц., Жыв. сл.). Ці не з літ. zuĩkis ’заяц’, паколькі заяц між іншым ’раменьчык, з дапамогай якога звязваюць часткі хамута’ ў рус. гаворках, сумежных з БССР. Але гэта мала верагодна. Звязана з зуёк (гл.)? Няясна.
Зуй 2 ’хітры; кволы чалавек’ (Касп.). Рус. зуй, арханг., пенз. ’рухавае, жвавае дзіця’, перм. ’бойкі чалавек’, зах.-бранск. ’пануры, маўклівы чалавек’, ярасл., калуж. ’хітры чалавек, зух’. Розныя значэнні і шырокая тэрыторыя распаўсюджання не даюць пэўна выдзеліць цэнтральную сему (рухавасць?) і паставіць пытанне пра запазычаны характар слова (літ. zuĩkis ’заяц’, zùiti ’рухацца, шукаць’?). Ці звязана з зуёк? Параўн. зух. Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)