1. Які многа дзе бываў і многа бачыў, спазнаў; з вялікім вопытам. Калі ў .. [Арлоўскага] запыталіся, дзе б ён хацеў ваяваць, бывалы партызан адказаў: — Там, дзе найбольшая небяспека для рэспублікі.Паслядовіч.
2. Які часта бываў у каго‑н., дзе‑н., наведваў каго‑н., што‑н.; часты, звычны. З васьмі чалавек разведчыкаў Лёня ўзяў з сабою аднаго Хоміча: ён і мясцовы, і бывалы ў гэтай сям’і.Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стара́нне, ‑я, н.
1. Стараннасцю руплівасць у якой‑н. справе, рабоце. [Анэта] па-ранейшаму штодзень хадзіла на работу і ўкладвала ў яе ўсё сваё старанне і ўменне.Чарнышэвіч.У тым кутку, глухім і дзікім, Стараннем дзядзькавым вялікім І цяжкай працай хлебароба Набыта розная надоба.Колас.
2.звычайнамн. (стара́нні, ‑яў). Імкненні, намаганні дамагчыся чаго‑н. Толькі потым Галя даведалася, што ў гэтым выбуху была доля і яе старанняў.Няхай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узвы́шаны, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад узвысіць.
2.узнач.прым. Размешчаны на больш высокім узроўні; высокі. Нізкая вільготная мясцовасць змянілася ўзвышанай.В. Вольскі.
3.перан.; узнач.прым. Поўны глыбокага зместу, значэння; высакародны. З гэтай парослай муравою сцежкі, што вядзе мяне ад бацькоўскай хаты ў далёкі свет, пачынаецца тое, што мы называем вялікім і ўзвышаным словам Радзіма.Марціновіч.Рэвалюцыя акрыліла мастацтва прыгожымі і ўзвышанымі ідэаламі.Пшыркоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Камо́рнік, кымо́рнік ’спецыяліст па межаванню зямельных надзелаў, землямер’ (ТСБМ, Нас., Яруш., Мядзв., Гарэц., Др.-Падб., Бяльк.; Сл. паўн.-зах.), каморніцтва ’землямерная справа’ (Гарэц., ТСБМ). Ст.-бел.коморникъ ’загадчык каморы, памочнік, падкаморы’, ’феадальна залежны селянін у Вялікім княстве Літоўскім (XVII–XIX стст.), які не меў зямлі і ўласнага дома, бабыль’. Значэнне ’землямер’ уласнабеларускае. Узнікла яшчэ ў часы Вялікага княства Літоўскага (Падкаморы ў судова-арбітражным органе XVI–XIX стст. аглядаў спрэчныя землі, заслухоўваў сведчанні суседзяў, выносіў рашэнне і вызначаў межы; яму памагалі каморнік ’памочнік падкаморыя’ і пісар (БелСЭ, 8, 7), да камора (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лаба́ты ’лабасты, чалавек з вялікім ілбом’ (ТСБМ, Нас., Янк. Мат., Мат. Гом., Гарэц., Шат.), ’бязрогі (аб карове)’, ’жывёла, якая мае знак на лбе’ (Янк. Мат., Нас., Нас. Зб., Мат. Гом., Сл. паўн.-зах., КЭС, лаг.), укр.лобатий, рус.лобатий. Значэнне ’бязрогі’ ў лексемы лабаты сустракаецца ў суседніх жытом., пск. і ёнаўск. гаворках. Прыметнік, утвораны ад лоб1 і ацэначнага суф. ‑аты, для якога Карскі (2–3, 44) вылучае значэнне ’вялікая колькасць якасці’. Такельскі (ABSL, 13, 69) сцвярджае, што польск.łobaty ’вялікі’ (ля Вільні) з’яўляецца літуанізмам, якому адпавядае літ.láibas ’вялікі, моцны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
асэ́сар
(лац. assessor = засядацель)
1) памочнік прэтара ў Стараж. Рыме;
2) судовы засядацель у каралеўскай Польшчы і Вялікім княстве Літоўскім;
3) чыноўнік восьмага класа ў цэнтральных дзяржаўных установах і пры губернскіх праўленнях царскай Расіі (напр. калежскі а.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
грош
(польск. grosz < чэш. groš, ад с.-лац. grossus)
1) даўнейшая дробная манета ў Польшчы і Вялікім княстве Літоўскім рознай вартасці ў розныя часы;
2) літ. грошы;
3) сучасная разменная манета ў Польшчы, роўная 1/100 злотага.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
rave
[reɪv]1.
v.i.
1) гарла́ніць, крыча́ць разью́шана
2) гавары́ць зь вялі́кім запа́лам; мо́цна захапля́цца
She raved about the book — Яна́ захо́плена раска́звала пра кні́жку
2.
n.
1) шале́нства n., разью́шанасьць, лю́тасьць f.
2) вялікае ўзбуджэ́ньне, празьме́рнае расхва́льваньне або́ захапле́ньне
•
- rave reviews
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
далёкі, -ая, -ае.
1. Які знаходзіцца, адбываецца на вялікай адлегласці або які мае вялікую працягласць.
Далёкая планета.
Д. стрэл.
Далёкая дарога.
На далёкіх подступах (таксама перан.). Далёкая старонка без ветру сушыць (прыказка).
2. Аддзелены ад сучаснага вялікім прамежкам часу.
Далёкае мінулае.
3. Які не мае блізкіх кроўных сувязей.
Д. родзіч.
4.перан. Які мае мала агульнага з кім-, чым-н.
Мы з ім далёкія людзі.
Д. ад навукі чалавек.
5.ад чаго. Які не мае намеру рабіць што-н., думаць пра што-н.
Я д. ад думкі абражаць вас.
6. (толькі з адмоўем). Разумны, кемлівы (разм.).
Дзяўчына не надта далёкая.
|| наз.далёкасць, -і, ж. (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
scale3[skeɪl]n.
1. шкала́;
Fahrenheit scale шкала́ Фарэнге́йта;
a wave-length scale шкала́ хва́ляў (пра радыё);
a scale of wages шкала́ зарпла́ты
2. машта́б, паме́р;
on a large scale у вялі́кім паме́ры;
on a world scale у сусве́тным машта́бе
3. ле́свіца;
be high in the social scale займа́ць высо́кае стано́вішча ў грама́дстве
4.mus. га́ма;
practise scales ігра́ць га́мы
5. машта́бная ліне́йка;
to scale па машта́бе
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)