Verbum

Пага́нка ₁ ’ядавіты грыб’ (ТСБМ, Касп.). Рус. пога́нка ’тс’. Да паганы (гл.).

Пага́нка ₂ ’вадаплаўная птушка, мяса якой мае непрыемны смак’ (ТСБМ, Нас.). Да пага́ны (гл.); з тлумачэння значэння відавочная і матывацыя назвы.

Паляру́ш ’паралюш’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб., Грыг., Арх. Бяльк., слонім.; Сл. ПЗБ, З нар. сл.), ’маланка’ (Яруш.). З паралю́ш у выніку перастаноўкі зычных р і л, але, магчыма, і з польск. palarusz ’тс’.

Парфу́ма ’духі, адэкалон’ (ТСБМ), парфу́м (Нас.), парфуна (Яруш.) ’тс’, парху́ма ’духі, пах’ (Шпіл.). Ст.-бел. парфума, перфума, перхуна (Булыка, Лекс. запазыч., 109). З польск. parfuma < франц. parfum < лац. perfumāre ’выпарацца’ (параўн. Брукнер, 396).

Ператру́с ’вобыск’ (ашм., Стан.), ператру́ска ’ператрасанне’ (Нас.), ’пераборка старой хаты’ (ветк., Мат. Гом.), ператраса́ць ’перабудоўваць’ (Касп.). Да пера- (гл.) і тру́сіць, якое з прасл. *trǫsiti ’трусіць’, ’трэсці’. Значэнне ’перабудоўваць’ — другаснае, параўн. перасыпа́ць (гл.).

◎ Пераха́жка ’праходжанне, прагулка’ (Нас.). Да пераходзіць > перахажываць ’пераходзіць з аднаго месца (кватэры) на іншае; часта праходзіць’, перахсіжываццсі ’мяняцца да лепшага; прагульвацца’, магчыма, пад уплывам польск. przechadzka ’прагулка, прагулянка, шпацыр’. Гл. пера- і хадзіць.

◎ Первіна́ ’сена першага укосу’ (шчуч., Сцяшк. Сл.), серб.-харв. првіша ’першыя плады, першы ўраджай’, славен. prvina ’элемент, асноўнае рэчыва’, макед. првина ’першы раз’. Да *первы (гл.). Сюды ж первяпа. пераела ’першы выпадак’ (Нас.).

◎ Плыта́нка ’высушаная спластаваная рыба’, апытанне ’пластаванне’, апытаць ’пластаваць’, ’патрашыць рыбу’, сюды ж расплытаць ’расцягнуць палатно па лузе’, расадыттща ’расцягнуцца, упаўшы’ (Нас.; Стан.). Да платаць? (гл.); да фанетыкі і семантыкі параўн. тт. рІуШі ’рассцілацца’.

По́іва ’пітво’ (Нас.). Рус. по́ево ’пойла для скаціны’, по́йво ’пойла; вадапой’. Ад паіць (гл.) пры дапамозе суф. ‑ів‑, які надае значэнне ’прадмет паводле яго прызначэння’, напр. ма́зіва ’мазь’ < мазаць (Сцяцко, Афікс. наз., 41).

Прырака́ць ’абяцаць; прадвяшчаць’ (Нас., Ласт.), прырачо́ны ’абяцанкі’ (Ласт.), пріріка́ньня ’прадказванне’ (Бяльк.), ст.-бел. приречи ’абяцаць, абнадзеіць, сказаць, памянуць’. Укр. приріка́ти ’прадвяшчаць, абяцаць’. Хутчэй за ўсё, з польск. przyrzekać ’абяцаць’, przyrzeczony ’абяцанкі’. Гл. рэкнуць.

Прыслу́га ’паслуга’ (Нас.), таксама прыслуга́ч ’той, хто прыслужваецца перад кім-небудзь’ (ТСБМ), прыслуга́цель ’тс’ (ТС). Гл. слуга, служачы. Параўн. яшчэ польск. przysługa ’паслуга’, адкуль, відаць, улічваючы рэдкасць ужывання, гэтае значэнне ў беларускай мове.