менталітэ́т

(ням. Mentalität, ад лац. mens, -ntis = розум, мысленне)

сукупнасць псіхічных, інтэлектуальных, ідэалагічных, рэлігійных, эстэтычных асаблівасцей мыслення народа, сацыяльнай групы або індывіда, якая выяўляецца ў культуры, мове, паводзінах і г. д.; светаўспрыманне, настрой думак.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

со́нный в разн. знач. со́нны;

со́нный челове́к со́нны чалаве́к;

со́нные глаза́ со́нныя во́чы;

со́нное настрое́ние со́нны настро́й;

со́нный лес со́нны лес;

со́нные ка́пли со́нныя кро́плі;

со́нная арте́рия анат. со́нная артэ́рыя;

со́нная боле́знь мед. со́нная хваро́ба.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

lighten [ˈlaɪtn] v.

1. святле́ць; прасвятля́ць; прасвятля́цца;

The sky began to lighten. Неба пачало святлець.

2. аблягча́ць; зніжа́ць; памянша́ць;

lighten a burden аблягча́ць цяжа́р;

lighten taxes змянша́ць пада́ткі

3. рабі́цца весяле́йшым, адчува́ць палёгку;

At the news her mood visibly lightened. Ад гэтай навіны яе настрой відавочна палепшыўся.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

спако́йны rúhig, still; gelássen (ураўнаважаны); fríedlich (мірны);

спако́йны настро́й áusgeglichene Stímmung;

спако́йнае мо́ра stílles [gláttes] Meer;

са спако́йным сумле́ннем mit gútem [rúhigem, réinem] Gewíssen;

спако́йнай но́чы gute Nacht!;

бу́дзьце спако́йны Sie können ganz berúhigt sein!; darauf können Sie sich verlássen!

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

кі́слы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае своеасаблівы смак, падобны на смак лімона, журавін. Кіслае віно. Кіслыя ягады.

2. Атрыманы ў выніку браджэння, прыгатаваны шляхам квашання. Кіслае малако. Кіслая капуста. // Які сапсаваўся ад браджэння; пракіслы. Кіслы суп. Кіслая каша. // Напоўнены пахамі кіслаты. Кіслае паветра.

3. перан. Разм. Які выражае незадаволенасць; маркотны, панылы. Кіслы настрой. Кіслая ўсмешка.

4. Які змяшчае кіслату (у 2 знач.). Кіслы раствор. Кіслая глеба.

•••

Кіслая соль гл. соль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ліры́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да лірыкі (у 1 знач.). Лірычны паэт. // Які з’яўляецца лірыкай. Лірычны верш. Лірычная паэма. // Які з’яўляецца аб’ектам апісання ў лірыцы. Лірычны герой.

2. Прасякнуты лірызмам, паэтычнай узнёсласцю. Лірычны пейзаж.

3. перан. Разм. Чуллівы, эмацыянальна ўзвышаны. Лірычны настрой. □ Дарога, яе прысады настройвалі Русаковіча на лірычны лад. Паслядовіч.

4. Мякка-пявучы, далікатны па тэмбру (пра голас). Лірычны тэнар. Лірычнае сапрана.

•••

Лірычнае адступленне гл. адступленне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Wétter

n -s, -

1) надво́р’е

beständiges ~ — усто́йлівае надво́р’е

héiteres ~ — я́снае надво́р’е

2) перан. атмасфе́ра, настро́й

gútes ~ — до́бры настро́й

um gút(es) ~ bítten* — прасі́ць чыёй-н. прыхі́льнасці [добразычлі́васці]

3) бу́ра, навальні́ца

das ~ brach los [entlúd sich] — узняла́ся бу́ра

das ~ zieht sich zusámmen [zieht heráuf] — набліжа́ецца навальні́ца [бу́ра]

4) pl горн. pyдні́чнае паве́тра, рудні́чная атмасфе́ра

mátte ~ — уду́шлівая рудні́чная атмасфе́ра

schlágende ~ — рудні́чны газ

◊ álle ~! — вось гэ́та так!

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

со́нечны прям., перен. со́лнечный;

с. дзень — со́лнечный день;

с. настро́й — со́лнечное настрое́ние;

с. пако́й — со́лнечная ко́мната;

с. бок — со́лнечная сторона́;

○ с. гадзі́ннік — со́лнечные часы́;

~ная сістэ́ма — со́лнечная систе́ма;

с. ўдар — мед. со́лнечный уда́р;

~нае спляце́нне — анат. со́лнечное сплете́ние

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

се́яць, се́ю, се́еш, се́е; сей; се́яны; незак. што.

1. і без дап. Раскідваць насенне на падрыхтаваную для сяўбы глебу.

С. пшаніцу.

2. перан. Распаўсюджваць сярод людзей якія-н. думкі, настрой і пад. (высок.).

С. разумнае, добрае, вечнае.

С. веру ў лепшае жыццё.

3. Тое, што і прасейваць.

С. муку.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра дробны дождж, снег: ісці.

Цэлую раніцу сеяў дождж.

5. Засяваць (якую-н. плошчу зямлі; разм.).

С. поле пад лесам.

|| зак. пасе́яць, -се́ю, -се́еш, -се́е; -се́й; -се́яны (да 1 і 2 знач.).

|| наз. се́янне, -я, н. і пасе́ў, -се́ву, м. (да 1 знач.).

Сеянне дрэнных чутак.

Сеянне мукі.

Пасеў азімых закончаны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

nastrój, ~oju

nastr|ój

м. настрой; гумор;

w wesołym ~oju — у вясёлым настроі;

być w złym ~oju — быць у кепскім настроі; быць не ў гуморы

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)