БЯЗЗУ́БЫЯ КІТЫ́,

вусатыя кіты (Mysticeti), падатрад млекакормячых атр. кітападобных. 3 сям.: гладкія кіты (Balaenidae), шэрыя кіты (Eschrichtiidae), паласацікавыя (Balaenopteridae). 10—11 відаў. Найб. вядомыя блакітны кіт, сейвал, фінвал, грэнландскі (палярны) кіт, паўднёвы, шэры, малы паласацік, гарбач. Пашыраны ў Сусветным акіяне. Мігрыруюць.

Даўж. да 33 м, маса да 160 т. Самкі большыя за самцоў. Зубы закладваюцца, але рассыпаюцца ў зародку; замест іх у верхняй сківіцы развіваюцца рагавыя пласціны (180—400 пар), вядомыя пад назвай кітовы вус. Праз яго кіт адцэджвае з вады дробных жывёлін (малюскаў, ракападобных, дробную рыбу), якімі корміцца. Нешматлікія. Колькасць скарачаецца. У Чырв. кнізе МСАП 5 відаў.

т. 3, с. 394

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

◎ Наста́лак (пасталоў ’сякера для кляпання кос’ (драг., Жыв. сл., Клім.). Ад настиліць ’наварыць сталлю’ (Бяльк.), настилюваты ’пакрываць сталлю’ (драг., Жыв. сл.), настальваць ’наводзіць што-небудзь жалезнае сталлю’ (Нас.), да сталь (гл.); настиліць ’набіць’ (Бяльк.) узнікла на базе папярэдняга значэння, параўн. настиліць зубы ’ўдарыць па зубах’ (Грыг.), настиліваць ’перан. рабіць ударамі сіне-барвовыя знакі’: пакалываць, насталиць кому носъ, вочы (Нас.), з далейшым развіццём семантыкі параўн. насталіць нос ’паставіць у няёмкае становішча’, насталіць (каго-небудзь) ’падгаварыць, сагітаваць’ (Растарг.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мало́чны I в разн. знач. моло́чный;

м. суп — моло́чный суп;

~ная каро́ва — моло́чная коро́ва;

~ная гаспада́рка — моло́чное хозя́йство;

○ ~ныя зу́бы — моло́чные зу́бы;

~ная сястра́ — моло́чная сестра́;

м. брат — моло́чный брат;

~ная зало́за — моло́чная железа́;

~ная спе́ласць — моло́чная зре́лость;

~ная — ку́хня моло́чная ку́хня;

◊ ~ныя рэ́кі з кісе́льнымі берага́мі — моло́чные ре́ки с кисе́льными берега́ми

мало́чны II (содержащий молоки): м. селядзе́ц сельдь с моло́ками

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пло́мба ж.

1. Plómbe f -, -n, Bléisiegel n -s, -;

2. (пра зубы) Plómbe f -, -n, Záhnfüllung f -, -en;

паста́віць пло́мбу éinen Zahn plómbieren [füllen];

паста́віць сабе́ пло́мбу sich (D) éinen Zahn plombíeren [füllen] lássen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

сашчапі́ць, ‑шчаплю, ‑шчэпіш, ‑шчэпіць; зак., што.

1. Злучыць, змацаваць адно з адным пры дапамозе сашчэпак, клямараў і пад. Сашчапіць паперы. Сашчапіць вагоны. □ [Анікей] сашчэпіць.. [лодкі] цугам, выедзе на раку і ўхопіцца за якую-небудзь баржу, што ідзе на Васілі... Ракітны. // Злучыць разам, сплятаючы (рукі, пальцы). Лёня падняў дзве рукі над галавой, сашчапіў іх і тым самым паказаў, што вітае.. [спявачку]. Сабаленка. Потым.. [капітан] паклаў рукі на стол, зроблены з жэрдак, сашчапіў пальцы. Асіпенка. Чарэнда сашчапіў кулак, чамусьці доўга глядзеў на яго, быццам вывучаў, пасля пацёр кончыкамі пальцаў сваю поўную шчаку і.. сарамліва ўсміхнуўся. Чыгрынаў. // Моцна сціснуць (зубы). Падышоўшы да Наздрэйкавай хаты, .. [Сомік] сашчапіў зубы і кінуўся да акна. Крапіва.

2. Заціснуць, моцна трымаючы што‑н. [Іра] ўзяла і сашчапіла паперку ў кулаку — пэўна, дзеля канспірацыі. Марціновіч.

3. Разм. Сшыць на скорую руку, наспех. — Ідзі, — дазваляе маці. — А я яшчэ пашыю. Да адвячорка яшчэ паспею сашчапіць Ігналю сарочку. Васілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шту́чна прысл., шту́чны​I (ненатуральны) künstlich, Kunst-, Ersátz-; náchgemacht, falsch;

шту́чныя ткані́ны Kúnststoffe pl;

шту́чныя зу́бы fálsche Zähne;

шту́чны лёд Kúnsteis n -es;

шту́чны спадаро́жнік Зямлі́ künstlicher Érdsatellit;

шту́чнае дыха́нне мед. künstliche Beátmung

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

праку́раны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад пракурыць.

2. у знач. прым. Які набраўся дыму, прапахся дымам ад курэння; з адзнакамі працяглага курэння. Пракураны голас. □ У пракураным пакоі пры святле мігатлівай газоўкі засядае настаўніцкі камітэт. Хведаровіч. Верхняя губа з рэдкай рыжай шчэццю ўздрыгвае, агаляючы пракураныя зубы. Асіпенка. Пракураныя вусы Сымона былі апушчаны канцамі ўніз, з-пад густых навіслых брывей пранікліва глядзелі суровыя вочы. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пачы́сціць, ‑чышчу, ‑чысціш, ‑чысціць; зак., каго-што.

1. Зрабіць чыстым, вычысціць. Пачысціць паліто. Пачысціць зубы. □ Мы пагаліліся, апранулі новыя гімнасцёркі, пачысцілі боты і пайшлі. Няхай.

2. Зняць, выдаліць непатрэбнае, рыхтуючы да чаго‑н. Пачысціць яблыкі на кампот. □ Якуб дастаў з ночваў ладнага шчупака, пачысціў яго, потым прынёс трэсак, пачаў рыхтаваць малым снеданне. Лупсякоў.

3. Разм. Аграбіць, абрабаваць. Чужынцы абадралі Мінск як ліпку, пачысцілі і ўсю Беларусь. Рамановіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абню́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

1. Абнюхаць адзін аднаго (пра жывёл). Калі [Андрэй] запрог.. [кабылу] у плуг разам з Гнядым, то яны спачатку абнюхаліся, потым пагрызліся, але хутка памірыліся. Чарнышэвіч. // перан. Разм. груб. Пазнаёміцца, завесці сувязі. [Хоміч:] — Я гэтаму хлюсту, Зыгмусю, буду зубы загаворваць, а ты ідзі бяры.. [Чэсю] танцаваць. Раз, другі, пакуль троху абнюхаецеся, а тады — з вачэй. Брыль.

2. Разм. Абнюхаць вакол сябе, прынюхацца. Воўк выйшаў на дарогу, абнюхаўся.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

во́ўчы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да ваўка, належыць ваўку. Воўчыя зубы. Воўчае логава. // Уласцівы ваўку. Воўчая хітрасць. Воўчая хада. // Зроблены са скуры ваўка. Воўчае футра.

2. перан. Звярыны, чалавеканенавісніцкі. Воўчыя законы. Воўчая мараль.

•••

Воўчае мяса гл. мяса.

Воўчы апетыт гл. апетыт.

Воўчы білет (пашпарт) гл. білет.

Воўчыя грыбы гл. грыб.

Воўчыя ягады гл. ягада.

Воўчая яма гл. яма.

Хадзіць у воўчай шкуры гл. хадзіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)