заслу́га, ‑і, ДМ ‑слузе, ж.
Дзейнасць, учынак, вартыя павагі, высокай ацэнкі. Атрымаць па заслугах. Якая заслуга, такая і пашана. □ Заслуга пісьменніка ў тым, што ён убачыў галоўнае ў .. рэчаіснасці, у мастацкіх вобразах раскрыў сутнасць яе. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напрацава́ць, ‑цую, ‑цуеш, ‑цуе; зак.
1. што і чаго. Працуючы, атрымаць у якой‑н. колькасці; зарабіць. За лета папрацаваў тысячу рублёў.
2. Змагчы працаваць пры пэўных умовах. [Андрэй:] — Будзе лезці кожны са сваімі прапановамі — не надта напрацуеш. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ґігалле́ ’сцяблы і лісце бульбы’ (раён Івацэвічаў паміж рр. Шчарай і Ясельдай). Паводле Смулковай (Лекс. балтызмы, 41), запазычанне з літ. gigė̃lis ’Equisetum arvense, пустазелле, палявы хвошч’. Параўн. і ґіге́ль, гі́гель (гл.). Сюды Смулкова (там жа) адносіць і дзягі́лля ’тс’ (якое сустракаецца ў той жа мясцовасці). Але фанетычная форма слова не вельмі ясная (непасрэдна з gigė̃lis яе атрымаць нельга).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прызна́ць, прызнава́ць ’пазнаць; пагадзіцца, устанавіць’ (ТСБМ; шальч., даўг., лях., Сл. ПЗБ; ТС). Прэфіксальнае ўтварэнне ад зна́ць ’ведаць’ (гл.). Паводле Трубачова (Этногенез, 188), слав. *priznati сінтэзуе значэнні ’быць родным’ і ’знаць’, што адлюстроўвае архаічнасць мыслення, параўн. рус. дыял. призна́ть ’атрымаць звесткі, даведацца’, ’вызначыць, распазнаць’, укр. призна́ти ’прызнаць, пагадзіцца, успрыняць, устанавіць’, ’прызнаць сваім’, балг. призна́вам ’пагаджацца, прымаць да ведама’, ’паважаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
share1 [ʃeə] n. (in/of)
1. ча́стка, до́ля;
get a share in the profits атрыма́ць до́лю ад прыбы́ткаў;
take a share in smth. браць удзе́л у чым-н.
2. а́кцыя, пай
♦
get one’s fair share of smth. атрыма́ць справядлі́вую до́лю чаго́-н.;
go shares (with smb.) (in smth.) infml дзялі́цца паро́ўну (з кім-н.) (чым-н.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
насле́даваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй; -даваны; зак. і незак., што.
1. Атрымаць (атрымліваць) у спадчыну якія-н. уласцівасці, якасці бацькоў, продкаў.
Н. многія рысы характару ад маці.
2. толькі незак., што і каму-чаму. Быць прадаўжальнікам якой-н. дзейнасці, якіх-н. традыцый; браць што-н. за ўзор.
Н. фальклорную паэтыку.
|| наз. насле́даванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
жэто́н, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Металічны знак, які паказвае на прыналежнасць да якой-н. арганізацыі або выдаецца на памяць аб якой-н. падзеі.
Сярэбраны ж.
2. Кружок з металу, пластмасы, які служыць умоўным знакам чаго-н., дае права на што-н.
Атрымаць ж. у гардэробе.
Купіць ж. у метро.
|| прым. жэто́навы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
узгадні́ць, -гадню́, -го́дніш, -го́дніць; -го́днены; зак.
1. што і што з чым. Прывесці ў пэўную адпаведнасць з чым-н.
У. дзеянні.
У. гадавы план з дырэктарам.
2. што з кім. Абмеркаваўшы, выпрацаваць адзіную думку наконт чаго-н., атрымаць згоду на што-н.
У. пытанне з начальствам.
|| незак. узгадня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. узгадне́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
скале́чыцца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.
Разм. Атрымаць цяжкае калецтва; знявечыць сябе. Кірэйка як скокнуў на дол, дык і скалечыўся. Марціновіч. У лепшым выпадку можна сарвацца і запэцкацца ў гразь, а то можна ўпасці ў яму.. і скалечыцца. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праляжа́ць
1. líegen bléiben*; lánge [éine Zéitlang] líegen* (h, s) (пэўны час);
2. разм (атрымаць пролежань) sich dúrchliegen*, sich wund líegen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)