1. Пераламаўшы ў некалькіх месцах, падзяліць на часткі, на кавалкі. У гэтай бойцы .. [певень] разламаў ляшчоткі. Амаль зрошчаная нага зноў матлялася.Пальчэўскі.А разломіш напалам, .. [печаная бульба], як пірог, — хрусткая, белая, так і просіцца ў рот.Гамолка.
2. Разбурыць, разваліць. [Максім:] — Учора ўвечары перабраўся ў хату, а сёння разбурыў зямлянку... Ведаеце, з радасцю ... сам разламаў.Шамякін.Неяк напрадвесні Цялутка разламала загарадку, выбегла, падбрыкваючы, на двор.Лось.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сасма́глы, ‑ая, ‑ае.
1. Зняможаны, змучаны ад смагі, гарачыні. [Хлопцы] прышкандыбалі дадому змучаныя і сасмаглыя.Ваданосаў.Пап’е сасмаглы падарожнік, Асушыць конь сваё карыта, А восень агалосіць пожні Птушыным развітальным крыкам.Вітка.
2. Перасохлы (пра губы, горла, рот). [Яўхім] выцер пачарнелыя, сасмаглыя губы, зморана супакоіў: — Духата.Мележ.// Вялы ад недахопу вільгаці (пра траву і пад.). Сасмаглыя пасевы з неба Адразу ўбачыла яна [навальніца] І прагрымела: — Дождж ім трэба, Жаўцее лён і збажына!Смагаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
приоткры́тьсов.
1.(дверь, окно, шкатулку и т. п.) прачыні́ць; (штору, одеяло и т. п.) прыадкры́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мушту́к
(польск. munsztuk, ад ням. Mundstück)
1) невялікая трубачка, у якую ўстаўляюцца цыгарэты, а таксама свабодная ад тытуню частка папяроснай гільзы;
2) цуглі;
3) дэталь духавога музычнага інструмента, якую ў час ігры бяруць у рот або прыкладваюць да губ.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Mund
m -(e)s, Münder
1) рот, ву́сны
(wie) aus éinem ~ — у адзі́н го́лас, аднагало́сна
~ hálten*! — груб. маўча́ць!
ein paar ~ voll — па́ра [не́калькі] кава́лкаў [глытко́ў]
◊ er ist nicht auf den ~ gefállen — ён сло́ва не пазыча́е, ён спры́тны на язы́к
kein Blatt vor den ~ néhmen* — гавары́ць не саро́меючыся
den ~ áuftun* — раскры́ць рот
éinen gróßen ~ háben — хвалі́цца
in áller (Léute) ~ sein — стаць пагало́скай, не сыхо́дзіць у людзе́й з языка́
j-m den ~ stópfen — заткну́ць каму́-н. рот (прымусіць замаўчаць)
j-m nach dem ~е réden [spréchen*] — падда́кваць [ліслі́віць] каму́-н.
j-m das Wort vom [aus dem] ~ néhmen* — перахапі́ць сло́ва ў каго́-н.; перабі́ць каго́-н.; прадугада́ць чыю́-н. ду́мку
an j-s ~ hängen* — глядзе́ць каму́-н. у рот, слу́хаць каго́-н. стаі́ўшы дых
2) ду́ла (вінтоўкі)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ВАЛЬФА́РТАВА МУ́ХА
(Wohlfahrtia magnifica),
насякомае сям. шэрых мясных мух. Пашырана на Пд Еўропы, у Паўн. Афрыцы, Цэнтр. і Сярэдняй Азіі. Трымаецца кветак, трупаў жывёл. На Беларусі зрэдку трапляецца ў паўд. раёнах.
Даўж. 9—14 мм, цела папяляста-шэрае, вусікі і ногі чорныя. Адкладае жывых лічынак (даўж. каля 1 мм) у адкрытыя раны і слізістыя абалонкі млекакормячых, зрэдку на чалавека (вушы, вочы, рот, нос). Лічынкі разбураюць навакольныя тканкі, трапляюць у лобныя пазухі, насавую, гаймараву поласці і выклікаюць цяжкія захворванні — міязы; развіваюцца 3—5 сут, потым вывальваюцца з ран і акукліваюцца ў глебе. За год да 6 пакаленняў. Часта бываюць прычынай гібелі жывёлы.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АКУ́ЛЫ
(Selachorpha),
надатрад пласцінашчэлепных рыб. Аб’ядноўвае 8 атр., каля 250 відаў. Пашыраны ва ўсіх акіянах, большасць у трапічных морах, некаторыя ў рэках (Ганг, Амазонка). Найб. старажытныя з рыб, вядомы з сярэдзіны дэвону.
Цела акулы верацёнападобнае, ад 20—30 см у некат. куніцавых (Triakidae) і катранавых (Squalidae) да 20 м (масай да 14 т) у гіганцкай (Cetorhinus maximus) і кітовай (Rhincodon typus). Луска плакоідная. Хваставы плаўнік магутны, гетэрацэркальны. Па баках галавы 5 (зрэдку 6—7) шчэлепных адтулін. Рот ніжні, зубы добра развітыя. Шкілет храстковы, плавальнага пузыра няма. Большасць драпежнікі (асобныя нападаюць на чалавека), некаторыя планктонафагі. Жыва-, яйцажыва- або яйцанараджальныя. Плоднасць ад 2 да 100 эмбрыёнаў. Аб’екты промыслу.