сямёрка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.
1. Лічба
7.
2. Назва чаго-н. з сямі адзінак, напр., група з сямі чалавек, карта (для гульні) з сямю ачкамі і пад.
3. Назва маршрутаў транспартных сродкаў, абазначаных лічбай 7 (трамвай, аўтобус, тралейбус; разм.).
Дзе с. спыняецца? Паеду на сямёрцы.
|| прым. сямёрачны, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
уво́гуле.
1. прысл. Разглядаючы цалкам, не звяртаючы ўвагі на дробязі, прыватнае.
У. справы ідуць нядрэнна.
2. прысл. Заўсёды, ва ўсіх выпадках.
Ён у. такі.
3. Ужыв. ў знач. абагульняючага слова перад заключэннем, падагульненнем.
На гэтым работу закончым і ў. мы ўжо стаміліся.
4. у знач. пабочн. сл. У цэлым, у выніку.
Не дрэнны, у., чалавек, але п’е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Караку́ль 1 ’багаты чалавек’ (Нар. лекс.), параўн. укр. куркуль ’багаты мужык, багацей’. Магчыма, да назвы драпежніка. Гл. караголь.
Караку́ль 2 ’няўдаліца’ (Нар. лекс.). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Патуля́ка ’чалавек, які туляецца па цёмных заканурках, нешта падглядвае ці падслухоўвае’ (КЭС, лаг.). Да туля́цца (гл.). Аб суфіксе ‑ʼака гл. Сцяцко, Афікс. наз., 25.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пе́кур ’чалавек, які мае рабаціністы твар’ (калінк., Сл. ПЗБ). З ⁺пегур, якое з пег‑ (пегі ’плямы на твары’) і суф. ‑ур са значэннем зніжанасці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мудзя́ўка ’слабы, кволы чалавек’ (Бяльк.). Да муда́к (гл.). Відавочна, утворана ад ⁺мудзявы пры дапамозе суфікса ‑яўк‑а (Сцяцко, Афікс. наз., 132). Да мудохацца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кі́дкі ’які рэзка кідаецца ў вочы; яркі, прыметны’ (ТСБМ), ’падатлівы, ахвочы, схільны да чаго-небудзь’ (ТСБМ), ’спраўны (чалавек)’ (Сцяц.), ’неўраўнаважаны’ (Янк. III). Гл. кідаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лейт, ст.-бел. лейтъ, лейть ’чорнарабочы дваровы чалавек’ (пач. XV ст.) (Булыка, Запазыч.). З літ. *laitis (К- Яб лонскіс, Liet. žodž. sen., 1941, 114).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Люх ’хам, некультурны чалавек’ (Растарг.), рус. вяц. перм. лю́ша ’мурза, неахайніца’. Відаць, генетычна звязана з літ. liaũsius ’гультай, нядбайны’, liaušỹs ’гультаявалі’ (Фасмер, 2, 547).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маўду́к ’маўклівы чалавек’ (в.-дзв., паст., Сл. ПЗБ). Балтызм. Параўн. літ. maudulỹs ’сум’, ’злосць, прыкрасць’, ’пачуццё незадаволенасці’, maudùs ’рэўматызм’, maudúoti ’сумаваць па кім-небудзь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)