Ірга́ ’Amelanchier Medik’. (Кіс.). Запазычанне з манг. irgai, калм. jarɣä ’хмызняк з вельмі цвёрдай драўнінай’ (Фасмер, 2, 137) праз рус. мову, адкуль таксама ўкр. ірга́, польск. irga.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аўра́л (БРС). Новае запазычанне праз рускую мову (Крукоўскі, Уплыў, 82) з англ. overall ’усеагульны’, гл. Шанскі, 1, А, 30, або гал. overal ’усюды, паўсюдна’, гл. Фасмер, 1, 59.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бала́ст. Рус. балла́ст, укр. бала́ст. Запазычанне з зах.-еўрап. моў. Першакрыніца — гал. ballast або н.-ням. ballast. Гл. Фасмер, 1, 117. Крыху іначай Шанскі, 1, Б, 21 (< гал.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бале́т. Рус. бале́т, укр. бале́т. Першакрыніца запазычання — італ. balletto (ад ballo ’баль’). Мовы-пасрэднікі: франц. ballet або ням. Ballett. Гл. Фасмер, 1, 115 (іначай Шанскі, 1, Б, 23).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Валакі́да ’той, хто марудна робіць што-небудзь’ (Арх. Бяльк.). Параўн. ст.-рус. волокида ’валакіта’ (Фасмер, 1, 342). Магчыма, з валакіта з азванчэннем т (ці не пад уплывам валанда?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ва́ратак ’вар’ (Жд.), вара́так ’тс’ (Сцяшк. МГ). Рус. вароток, вареток, вараток, варяток ’кіпецень’ (Даль, 1, 166). Да варыць ’кіпяціць’ па мадэлі кіпяток (Фасмер, 1, 274, 276; Міклашыч, 381).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́блака (БРС, КТС, Гарэц., Мядзв.), воблак, воблык (Касп., Яруш., Бяльк., З нар. сл.). Рус. о́блако. Запазычанне з ц.-слав. облакь (Праабражэнскі, 1, 628; Фасмер, 3, 102). Параўн. вобалака.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Выпро́ханы ’такі, што выпрасілі’ (Гарб.). Рус. кур. проха́ть, укр. проха́ти, ви́прохати. Новаўтварэнне ад прасіць (Фасмер, 3, 385). У бел. мове, калі ўлічыць адзінкавасць фіксацыі, магчыма запазычанне з укр.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вя́каць (БРС, Касп., Нас., Бяльк.). Рус. вя́кать ’тс’. Параўн. серб.-харв. вѐкнути ’бляяць’, славен. vékati ’крычаць, скардзіцца’. Мабыць, гукапераймальнае (так Фасмер, 1, 375; там і агляд іншых версій).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гарэ́м ’гарэм’ (БРС). Рус. гаре́м, укр. гаре́м. Запазычанне з усх. моў (першакрыніцай з’яўляецца араб. ḥarām ’забаронены’) праз франц. harem ’гарэм’. Гл. Фасмер, 1, 393; Шанскі, 1, Г, 29.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)