стажо́к, ‑жка, м.

1. Памянш. да стог. Журдовіч выйшаў за сядзібныя будынкі, трымаючы кірунак на гароды. Каля самага прыгумення пачуў, як нехта шастае саломай, скубучы яе са стажка. Дуброўскі.

2. перан. Вялікая колькасць, кучка складзеных разам прадметаў. Само свята пачынаецца, вядома, не тады, як убачыш на стале стажок бліноў, латушку смятаны і чарку-другую гарэлкі. Рылько.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хару́гва, ‑ы, ж.

1. Уст. Баявы сцяг войска. А вецер калыша харугвы палкоў ды чэша барады маскоўскіх паслаў. Вялюгін.

2. Царкоўны сцяг. часцей палотнішча на доўгім дрэўку з вобразамі святых, якое носяць у час рэлігійных свят. Цэлы сінкліт папоў, панаехаўшых сюды нагадавое свята з навакольных парафій, уваходзіў у царкву, за імі.. неслі абразы і харугвы. Машара.

[Ад манг. аронга — знак, сцяг.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дзед¹, -а, М дзе́дзе, мн. дзяды́, дзядо́ў, м.

1. Бацькаў або матчын бацька.

2. Стары чалавек.

Сюды прыходзіў мудры д.

3. Муж (разм.).

Добра каша пры хлебе, добра баба пры дзедзе (прыказка).

◊

Дзед Мароз — казачны стары з сівой барадой, які ўвасабляе мароз і навагодняе свята.

Следам за дзедам — па прыкладзе старэйшых.

|| памянш.-ласк. дзядо́к, -дка́, мн. -дкі́, -дко́ў, м. (да 2 знач.; разм.).

|| ласк. дзяду́ля, -і, мн. -і, -ль, м., дзяду́ня, -і, мн. -і, -нь, м. і дзяду́ся, -і, мн. -і, -сь, м.

|| прым. дзе́даўскі, -ая, -ае і дзядо́ўскі, -ая, -ае.

Дзедаўская спадчына.

Дзядоўская паходка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыйсці́ся, прыйду́ся, пры́йдзешся, пры́йдзецца; прыйшо́ўся, -шла́ся, -ло́ся; прыйдзі́ся; зак.

1. Аказацца адпаведным, падыходзячым.

Туфлі прыйшліся па густу.

Зрабіць што-н. як прыйдзецца (сяк-так; разм.). Есці што прыйдзецца (што трапіцца, што знойдзецца; разм.).

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Супасці з чым-н.; трапіць куды-н., у што-н.

Свята прыйшлося на нядзелю.

3. безас. Выпасці на долю.

Мне не прыйшлося многа вучыцца.

На кожнага прыйшлося па дваццаць рублёў.

4. безас., з інф. Аказацца вымушаным (што-н. рабіць).

Мне прыйдзецца тэрмінова паехаць.

|| незак. прыхо́дзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

спра́віць, спра́ўлю, спра́віш, спра́віць; спра́ўлены; зак., што.

1. Купіць, набыць што-н.

С. новае паліто.

2. Адсвяткаваць паводле ўстаноўленага звычаю.

С. свята ўраджаю.

3. Ажыццявіць, зрабіць нешта задуманае; выканаць (якую-н. работу, абавязкі, даручэнне і пад.; разм.).

С. дамашнюю работу.

С. абавязковыя фармальнасці.

4. Зрабіць абрад.

С. царкоўную службу.

5. Нарабіць крыку, учыніць вэрхал і пад. (разм.).

С. віск.

6. Выправіць недахопы, памылкі; паправіць папсаванае, зламанае і пад. (разм.).

С. непаладкі ў маторы.

7. і каго. Перавыхаваць (разм.).

Такога чалавека цяжка ўжо с.

|| незак. спраўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ДАЖЫ́НКІ,

старадаўняе нар. свята ў беларусаў, звязанае з заканчэннем жніва. Дажынкавыя абрады былі скіраваны на тое, каб аддзякаваць «духам нівы» за хлеб, захаваць яе плён на наступны год. Дажаўшы жыта, жнеі ўпрыгожвалі апошні сноп кветкамі і стужкамі, плялі вянкі з каласоў і кветак і з песнямі ішлі ў вёску. Зайшоўшы ў двор, яны перадавалі апошні сноп гаспадару, які запрашаў іх за гасцінны стол з абавязковымі абрадавымі стравамі — блінамі з маслам і сытой, крупяной кашай. Усе абрады суправаджаліся дажынкавымі песням: іх спявалі ў канцы жніва, у час абраду «завівання барады», па дарозе жней дахаты, у двары гаспадара і на святочным застоллі. На Пн Беларусі Д. спраўлялі двойчы: малыя пасля заканчэння жытняга жніва, вялікія пасля таго, як зжыналі і яравыя. У наш час Д. адзначаюць як свята ўраджаю.

А.С.Ліс.

т. 6, с. 8

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Прачы́стая, прачы́ста ’Багародзіца; свята Раства Божай Маці’ (Нас., Сл. ПЗБ), заўтра прочыста, шоб у хаце было чысто (ТС, пад чысто); прачы́сцянка (пречистенка) ’тс’ (Нас.). З ц.-слав., ст.-слав. прѣчистъ, з прѣ‑ (гл. пера-) і чистъ (гл. чысты), першапачаткова ’нявінная, беззаганная’, прэфікс пра- (< *per‑) перадае высокую меру якасці, гл. ESJSt, 12, 703.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Post nubila Phoebus (sol) (Publilius)

Пасля хмар ‒ Феб* (сонца).

После туч ‒ Феб (солнце).

бел. Прыйдзе, тата, і на нашу вуліцу свята. Прыйдзе тая нядзеля, што будзе і маё вяселле.

рус. После грозы ‒ вёдро, после горя ‒ радость. Не всё ненастье, проглянет и красно солнышко. Будет и на нашей улице праздник. Серенькое утро ‒ красненький денёк.

фр. Après l’orage le beau temps (После грозы хорошая погода).

англ. After adversity, prosperity (Сегодня в беде, завтра в достатке).

нем. Nach Regen kommt Sonnenschein (После дождя появится солнце).

* Феб, г. зн. Апалон, бог святла і сонца.

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

блі́зкасць ж., в разн. знач. бли́зость; (по содержанию — ещё) ро́дственность, родство́ ср.;

б. го́рада — бли́зость го́рода;

б. свя́та — бли́зость пра́здника;

б. памі́ж людзьмі́ — бли́зость ме́жду людьми́;

б. тэм — бли́зость (ро́дственность, родство́) тем

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Kírmes

f -, -sen

1) хра́мавае свя́та, рэл. фэст

2) кірма́ш

◊ es ist nicht álle Táge ~ — ≅ не ўсё кату́ ма́сленіца

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)