свя́та, -а, М свя́це, мн. -ы, свят, н.
1. Урачысты дзень, які адзначаецца традыцыйна ў гонар або ў памяць якой-н. выдатнай падзеі, даты, асобы і інш.
С.
Перамогі.
С.
Нараджэння Хрыста.
С.
Новага года.
2. Выхадны, нерабочы дзень.
3. Урачыстасць з прычыны чаго-н.
Сямейнае с.
Спартыўнае с.
4. перан. Пачуццё радасці, асалоды, задавальнення, выкліканае чым-н. прыемным.
На сэрцы с.
◊
Будзе і на нашай вуліцы свята — спадзяванне на лепшае ў будучым, на здзяйсненне чаго-н.
|| прым. свято́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
свя́та
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
свя́та |
свя́ты |
| Р. |
свя́та |
свя́т |
| Д. |
свя́ту |
свя́там |
| В. |
свя́та |
свя́ты |
| Т. |
свя́там |
свя́тамі |
| М. |
свя́це |
свя́тах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
свя́та
прыслоўе, утворана ад прыметніка
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| свя́та |
свяце́й |
найсвяце́й |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
свя́та I ср. пра́здник м.; пра́зднество;
◊ бу́дзе і на на́шай ву́ліцы с. — погов. бу́дет и на на́шей у́лице пра́здник;
калі́ то́е с. бу́дзе — погов. ули́та е́дет, когда́-то бу́дет
свя́та II нареч. свя́то;
с. захо́ўваць па́мяць аб загі́нуўшых барацьбіта́х за свабо́ду — свя́то храни́ть па́мять о поги́бших борца́х за свобо́ду
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
свя́та, ‑а, М свяце, н.
1. Урачысты дзень у гонар або ў памяць якой‑н. выдатнай падзеі, даты. Рэвалюцыйныя святы. □ Ленін нас да шчасця клікаў, Мы за Лекіным пайшлі, І Кастрычнік стаў вялікім, Лепшым святам на зямлі. Грахоўскі. // Нерабочы дзень або некалькі дзён запар з прычыны такіх падзей. — Што цябе падняло? — Свята ж сёння, Вольга Міхайлаўна. Шамякін. [Валя:] — На зімовыя канікулы я абавязкова прыеду, а на кастрычніцкія святы можа вы з татам выберацеся... Васілевіч. // Дзень або дні, што адзначаліся царквою ў гонар якой‑н. падзеі ці святога. [Свідзерскі:] — Хто ведае, якое сёння царкоўнае свята? — Дзень Андрэя-налівы, здаецца, — сказаў пажылы баец. Хомчанка.
2. Урачыстасць, наладжаная з якога‑н. поваду. Сямейнае свята. □ [Сцёпка:] — Мы вельмі рады, што прыйшлі вы па наш фэст, на наша маладое свята працы. Колас. У старога сёння свята, І гасцей не месціць хата. Гілевіч. // чаго або якое. Дзень гульняў, спаборніцтваў, забаў і пад. Свята песні. Студэнцкае свята.
3. Шчаслівы, радасны дзень, азнаменаваны якой‑н. прыемнай падзеяй, а таксама сама такая падзея. Вялікім святам для сям’і было паступленне Васі ў школу. «Звязда». У Ліпава пайсці з ім [дзядзькам]! божа! І хто ўстаяць прад гэтым зможа? Ды гэта ж — свята, ягамосці! Колас. А калі выпрасаваныя накрухмаленыя фіранкі, сурвэткі і абрусы займалі сваё месца, у хаты зусім ужо заходзіў парадак і свята. Васілевіч.
4. перан. Пачуццё задавальнення, радасці, асалоды, зведанае кім‑н., выкліканае чым‑н. У Варанецкага на душы было сапраўднае свята. Дуброўскі.
•••
Прастольнае свята — свята ў памяць царкоўнай падзеі ці святога, з якім звязана стварэнне дадзенай царквы.
Будзе і на нашай вуліцы свята — спадзяванне на лепшае ў будучым, на перамогу над кім‑, чым‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Свя́та ‘урачысты дзень; культавая ўрачыстасць’ (ТСБМ, Нас., Ласт., Гарэц., Байк. і Некр., Касп., Шат.), дыял. свя́то, сʼя́то ‘тс’ (ст.-дар., Сл. ПЗБ, ТС), ст.-бел. с(вѧ)то ‘тс’ (Альтбаўэр). Да святы (гл.) першапачаткова, відаць, як азначэнне да назоўніка ніякага роду, магчыма, з *svęto vermę, параўн. адно са значэнняў ст.-бел. веремѧ ‘свята’ (Альтбаўэр) і святдзень ‘тс’ (Ласт.). Адносіны да польск. swięto ‘свята’, якое разглядаецца як рэліктавая форма Н. скл. адз. л. н. р. назоўнікаў (Длугаш-Курчабова, 491), застаюцца нявызначанымі. Параўн. таксама прыметнік светны́, сʼетны́ ‘святочны’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Свя́та-Ду́хаў
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
Свя́та-Ду́хаў |
Свя́та-Ду́хава |
Свя́та-Ду́хава |
Свя́та-Ду́хавы |
| Р. |
Свя́та-Ду́хавага |
Свя́та-Ду́хавай Свя́та-Ду́хавае |
Свя́та-Ду́хавага |
Свя́та-Ду́хавых |
| Д. |
Свя́та-Ду́хаваму |
Свя́та-Ду́хавай |
Свя́та-Ду́хаваму |
Свя́та-Ду́хавым |
| В. |
Свя́та-Ду́хаў (неадуш.) Свя́та-Ду́хавага (адуш.) |
Свя́та-Ду́хаву |
Свя́та-Ду́хава |
Свя́та-Ду́хавы (неадуш.) Свя́та-Ду́хавых (адуш.) |
| Т. |
Свя́та-Ду́хавым |
Свя́та-Ду́хавай Свя́та-Ду́хаваю |
Свя́та-Ду́хавым |
Свя́та-Ду́хавымі |
| М. |
Свя́та-Ду́хавым |
Свя́та-Ду́хавай |
Свя́та-Ду́хавым |
Свя́та-Ду́хавых |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Свя́та-Тро́іцкі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
Свя́та-Тро́іцкі |
Свя́та-Тро́іцкая |
Свя́та-Тро́іцкае |
Свя́та-Тро́іцкія |
| Р. |
Свя́та-Тро́іцкага |
Свя́та-Тро́іцкай Свя́та-Тро́іцкае |
Свя́та-Тро́іцкага |
Свя́та-Тро́іцкіх |
| Д. |
Свя́та-Тро́іцкаму |
Свя́та-Тро́іцкай |
Свя́та-Тро́іцкаму |
Свя́та-Тро́іцкім |
| В. |
Свя́та-Тро́іцкі (неадуш.) Свя́та-Тро́іцкага (адуш.) |
Свя́та-Тро́іцкую |
Свя́та-Тро́іцкае |
Свя́та-Тро́іцкія (неадуш.) Свя́та-Тро́іцкіх (адуш.) |
| Т. |
Свя́та-Тро́іцкім |
Свя́та-Тро́іцкай Свя́та-Тро́іцкаю |
Свя́та-Тро́іцкім |
Свя́та-Тро́іцкімі |
| М. |
Свя́та-Тро́іцкім |
Свя́та-Тро́іцкай |
Свя́та-Тро́іцкім |
Свя́та-Тро́іцкіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
фэст, -у, М -сце, мн. -ы, -аў, м.
1. Царкоўнае прастольнае свята (часцей каталіцкае).
2. Наогул свята.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Купа́лле
‘свята’
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
Купа́лле |
| Р. |
Купа́лля |
| Д. |
Купа́ллю |
| В. |
Купа́лле |
| Т. |
Купа́ллем |
| М. |
Купа́ллі |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)