варыёметр

(ад лац. varius = розны + -метр)

прыбор для вымярэння сіл, якія ўзнікаюць у тых ці іншых працэсах, напр. хуткасці ўзлёту і зніжэння самалёта (авіяцыйны в.), змен зямнога магнетызму (магнітны в.), змен поля прыцяжэння паблізу паверхні Зямлі (гравітацыйны в.);

2) прылада для плаўнай змены індуктыўнасці (радыётэхнічны в.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

тып

(фр. type, ад гр. typos = адбітак, вобраз)

1) узор, мадэль, форма чаго-н. (напр. т. самалёта);

2) біял. адзінка ў сістэматызацыі раслін і жывёл, якая аб’ядноўвае роднасныя класы (напр. т. кветкавых раслін, т. членістаногіх);

3) разрад, катэгорыя людзей з характэрнымі агульнымі знешнімі або ўнутранымі рысамі (напр. славянскі т. твару);

4) абагулены мастацкі вобраз якой-н. групы людзей (напр. літаратурны т.).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

се́ктар, ‑а, м.

1. Частка круга, абмежаваная дугой і двума радыусамі. Плошча сектара.

2. Частка якой‑н. плошчы, абмежаваная радыяльнымі лініямі. Сектар стадыёна. □ Усё відаць: на мушцы аўтамата ўвесь сектар абстрэлу — шэрая брукаваная істужка шаша. Грамовіч.

3. Аддзел установы, арганізацыі, які мае пэўную спецыялізацыю. Сектар дыялекталогіі Інстытута мовазнаўства Акадэміі навук. Бытавы сектар прафкама. □ Лаўрэнцеў узначаліў у камітэце камсамола сектар па абароне правоў моладзі. «Маладосць».

4. Частка народнай гаспадаркі, якая мае пэўныя эканамічныя і сацыяльныя адзнакі. Калгасны сектар у сельскай гаспадарцы.

5. Спец. Участак сістэмы кіравання самалёта, карабля і пад. Капітану здалося, што ён ужо на старце, выруліў на той новай машыне. У навушніках шлема-фона пачулася каманда камандзіра палка. Крануў сектар газу і пайшоў на ўзлёт. Алешка.

[Лац. sector.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разма́х м.

1. (хістанне) Schwíngung f -, -en;

2. (амплітуда) Schwíngungsweite f -, Amplitúde f -, -n;

3. (сіла ўзмаху) Wucht f -;

уда́рыць з разма́ху mit vóller Wucht zúschlagen*;

4.:

разма́х кры́лаў Flügelweite f -; Spánnweite f (птушкі); (Flügel)spánnweite f - (самалёта);

5. перан. Schwung m -(e)s, Schwünge, Áusmaß n -es, -e;

з разма́хам mit Schwung; gróßangelegt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

хвост м., в разн. знач. хвост, род. хваста́ м.; (очередь — ещё) разг. чарга́, -гі́ ж.;

ко́нский хвост ко́нскі хвост;

хвост самолёта хвост самалёта;

хвост коло́нны хвост кало́ны;

студе́нты сдаю́т хвосты́ разг., фам. студэ́нты здаю́ць хвасты́;

◊

поджа́ть хвост падця́ць хвост;

прише́й кобы́ле хвост з пусто́га хлява́ пусто́е цяля́; гарэ́лы блін;

держа́ть хвост пистоле́том хвост абара́нкам трыма́ць; нос дудо́ю трыма́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

climb

[klaɪm]

1.

v.

1) узла́зіць; ле́зьці; кара́скацца

2) узьніма́цца ўго́ру, уздыма́цца; падніма́цца

3) ві́цца (пра расьлі́ны)

4) падыма́цца, расьці́ (пра цэ́ны)

2.

n.

1) пад’ём -у m., падыма́ньне n.

2) узыхо́джаньне, узла́жаньне n.

a long climb to the top — до́ўгае ўзыхо́джаньне на вяршы́ню

3) узды́м, узро́ст -у m.

climb of the plane — узды́м самалёта

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

стабіліза́тар

(фр. stabilisateur, ад лац. stabilis = устойлівы)

1) прылада, апарат або прыстасаванне для аўтаматычнага падтрымання на зададзеным узроўні параметраў розных працэсаў і машын; адзін з сродкаў аўтаматычнага рэгулявання (напр. с. напружання, с. самалёта);

2) прыстасаванне для падтрымання пастаянства якой-н. велічыні;

3) хім. рэчыва, якое павышае ўстойлівасць матэрыялу (пластмасы, гумы і інш.) да якога-н. уздзеяння.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

hum

[hʌm]

1.

v., (-mm-)

1) гудзе́ць; гусьці́ (як пчо́лы, машы́на)

2) мы́каць, неразбо́рліва або́з запі́нкамі гавары́ць

3) напява́ць (бяз сло́ваў)

4) informal разьвіва́ць бурлі́вую дзе́йнасьць

He makes things hum — У яго́ пра́ца кіпі́ць

2.

n.

1) гудзе́ньне n. (пчо́лаў), гул -у m., гудзе́ньне самалёта

2) гул -у m. (го́раду)

3) напява́ньне

3.

interj.

гм! (выка́звае недаве́р, сумне́ў, іро́нію)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

паса́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.

1. Дзеянне паводле дзеясл. пасадзіць (у 2, 4 і 8 знач.).

2. звычайна мн. (паса́дкі, ‑дак). Тое, што пасаджана; пасаджаныя расліны, дрэвы. Пасадкі маладога сасонніку скончыліся, і наперадзе заросшая верасам паляна з рэдкімі бярозкамі. Навуменка. Я прыпынілася ля веснічак станцыйнай агароджы, азірнулася: вагоны ўжо схаваліся за ялінамі пасадкі. Савіцкі.

3. Упусканне пасажыраў у вагон, на самалёт, карабель і пад., каб яны маглі заняць месца на час паездкі. Пасадка ішла хутка. Праз дзве-тры хвіліны чарга дайшла да пасажыра ў цёмна-сінім гарнітуры. Пальчэўскі. Падышоў пусты аўтобус. Людзі з рэчамі сталі гуртавацца каля яго дзвярэй, гатовыя к пасадцы. Ермаловіч. Пачалася пасадка, Блізнюк заняў сваё месца, пазіраў праз акно на людзей, што прыйшлі праводзіць сваіх блізкіх, бачыў Ліду, усміхаўся ёй. Дамашэвіч.

4. Прызямленне (самалёта і пад.). Пасадка першага самалёта ў такі час мела для партызан велізарнае значэнне. Шамякін. // Апусканне міжпланетнага касмічнага карабля або лятальнага апарата на паверхню якога‑н. нябеснага цела. Вымушаная пасадка.

5. Манера конніка трымацца ў сядле. Чырвонаармеец паглядзеў на конніка, ацаніў яго пасадку, усміхнуўся сам сабе. Мікуліч.

6. Палажэнне цела ў час сядзення. // Размяшчэнне, пастаноўка адпаведным чынам (пра вушы, вочы, галаву).

7. Спец. Характар злучэння дэталей. Нерухомая пасадка гаек.

8. Спец. Размеркаванне (пчол, рыб і пад.) у спецыяльным памяшканні. Пасадка пчол у вулей.

•••

Квадратна-гнездавая пасадка — спосаб пасадкі прапашных культур, пры якім насенне размяшчаюць на аднолькавай адлегласці адно ад аднаго ў падоўжным і папярочным напрамках.

Мяккая пасадка — пасадка касмічнага лятальнага апарата, пры якой хуткасць апарата к моманту сутыкнення з паверхняй планеты або іншага нябеснага цела мінімальная (у ідэальным выпадку — нуль) і якая забяспечвае цэласць канструкцыі і сістэм апарата.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падкаці́ць, ‑качу, ‑коціш, ‑коціць; зак.

1. што. Коцячы, наблізіць. Жучка падкаціла бліжэй да сябе ўсе бульбіны, легла каля іх і цікуе... Каліна. // Закаціць куды‑н., пад што‑н. Падкаціць бочку к пограбу.

2. што. Падвезці што‑н. да чаго‑н., устаноўленае на колах, палазах і пад. Падкаціць да самалёта трап. □ Да століка падкаціла цялежку Турава. Савіцкі. // каго. Разм. З шыкам падвезці каго‑н. да чаго‑н. Ячны хацеў падкаціць мяне да самага парога, але я адпрасіўся, пайшоў пехатой. Брыль.

3. да каго-чаго і без дап. Хутка пад’ехаць. Брычка лёгка падкаціла да чырвонай драўлянай будыніны. Асіпенка. Мы не паспелі яшчэ як след апрануцца, калі да ганка стралой падкаціла двое нартаў. Бяганская.

4. перан. Аб раптоўным пачуцці болю, жаласлівасці і пад. У грудзі падкаціла трывога, ці не чакае такі лёс усё маё пісанне наогул. Лужанін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)