Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Но́чвы ’начоўкі’ (Яруш., Гарэц., Шат., Касп., Бяльк., Кліх, Сл. ПЗБ, Маш., Янк. 1, ТС; палеск., З нар. сл.), сюды ж но́чаў ’вялікія начоўкі’ (петрык., З нар. сл.), укр.но́чви ’карыта мыць бялізну’, рус.но́чвы, но́чви ’начоўкі’, польск.niecki, niecka ’тс’, чэш.necky ’тс’, в.-луж.mjecki ’тс’, н.-луж.njacki ’тс’, славен.nečve, nečkȇ ’тс’, серб.-харв.на̏ћве ’карыта для замешвання цеста’, макед.нокви ’тс’, балг.но́щви, нъ́щки ’тс’. Прасл.*nьktjy, род. скл. nьktjъve, звязваюць з грэч.νίζω ’мыю’, ст.-інд.nḗnēkti ’сцірае’, ст.-ірл.nigid ’мые’; мяркуецца, што першапачаткова значыла ’карыта для мыцця’, пазней ’карыта для замешвання цеста’ (Фасмер, 3, 86; Махэк₂, 393; Бязлай, 2, 218).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
batter
I[ˈbætər]1.
v.
1) біць; лупі́ць; лупцава́ць; калаці́ць
2) лама́ць; разьбіва́ць ушчэ́нт
3) зно́шваць, трапа́ць
battered old hat — стары́ зно́шаны капялю́ш
2.
v.i.
лама́цца
to batter away at a door — лама́цца ў дзьве́ры
II[ˈbætər]1.
n.
це́стаn.
2.
v.t.
мясі́ць це́ста
III[ˈbætər]1.
n., Constr.
схіл, на́хіл -у m.
2.
v.t.
нахіля́ць, пахіля́ць
3.
v.i.
нахіля́цца, пахіля́цца, касі́цца (пра сьцяну́)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Прасві́рка, просвіра ’белая круглая булачка з прэснага цеста, якая выкарыстоўваецца ў абрадах набажэнства’ (ТСБМ), параўн. укр.просвирка ’тс’, рус.просви́ра, просви́рка, ст.-слав.просфора, просвора ’тс’, што да грэч.προσφορά ’дар, паднашэнне’ (Праабражэнскі, 2, 131; Фасмер, 3, 377; ЕСУМ, 4, 601). Гл. таксама праскура.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́качаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
1.што. Разгладзіць качаннем. Выкачаць бялізну качалкай.// Качаючыся, прымяць, змяць, утрамбаваць што‑н. Сёння раніцай жонка пайшла ў агарод па цыбулю і прыбегла плачучы: нехта ўсе грады выкачаў.Сяргейчык.
2.каго-што. Пераварочваючы з боку на бок, укачаць, абляпіць у што‑н. Выкачаць цеста ў муку.// Запэцкаць у што‑н. Выкачаць яблыкі ў пясок.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дро́жджы, дражджэй; адз.няма.
Род аднаклетачных мікраскапічных грыбоў, якія выклікаюць браджэнне, а таксама рэчыва з такіх грыбоў, якое прымяняецца ў хлебапячэнні, прыгатаванні піва і пад. Піўныя дрожджы. Цеста на дражджах.
•••
Кармавыя дрожджы — каштоўны бялковы корм для сельскагаспадарчай жывёлы, які атрымліваецца вырошчваннем дражджэй на адходах харчовай прамысловасці і іншых прадуктах.
Як на дражджах — вельмі хутка (расці, паднімацца і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
2. Рэчыва, якое выклікае закісанне, браджэнне. Закваска на цеста.
3.перан.Разм. Асновы характару, закладзеныя ў чалавеку выхаваннем, асяроддзем і пад. Бацька працаваў урачом і быў, як я потым зразумеў, інтэлігент з вельмі моцнай закваскай таго «разначынца», які так характэрны для рускай рэчаіснасці.Адамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закі́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. закіс, ‑ла; зак.
1.(1і2ас.неўжыв.). Стаць кіслым, укіснуць. Цеста закісла.
2.перан. Зрабіцца бяздзённым, абыякавым да ўсяго; апусціцца. Практыка паказвае, што нават самыя вопытныя, выдатна падрыхтаваныя кадры могуць закіснуць і адстаць ад жыцця, калі яны застануцца стаяць на месцы, не будуць пастаянна ўзбагачаць свае веды.Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
клёцкі, ‑цак, Д ‑цкам; адз. клёцка, ‑і, ДМ ‑ццы, ж.
Страва з мучнога цеста або дранай бульбы ў выглядзе галачак, звараных у суне, малацэ, вадзе. Клёцкі з малаком. □ Трапіш да кабеціны рахманай — Паспытаеш, друг мой дарагі, Дранікі са свежаю смятанай, Бабку, клёцкі, нават пірагі.Панчанка.
•••
Клёцкі з душамі — вялікія галушкі, начыненыя мясным ці іншым фаршам з рознымі прыправамі.
[Польск. kluski з ням.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГАЛУ́ШКІ,
1) бел. традыцыйная страва, вядомая і інш.слав. народам. На Беларусі наз. таксама палюхі. Рабілі з грэцкай, жытняй, пшанічнай, ячнай мукі. Цеста крута замешвалі, качалі галушкі рознай велічыні або ў адну качулку і рэзалі на кавалкі. Галушкі варылі, потым заскварвалі салам, залівалі малаком, часам падсмажвалі ў сале. Галушкі з юшкаю гатавалі як рэдкую страву. Вядомы па ўсёй Беларусі. На Палессі галушкі варылі на памінкі і елі з сытою, цёртым макам.
2) Пшанічная булачка. Існаваў звычай пячы на саракі 40 галушак. Цяпер сустракаецца спарадычна на Палессі.