Ко́ся ’ласкальная назва каня’ (ТСБМ, Нас., Шат., Касп., ТС, Яруш., Бяльк.). Магчыма, пры дапамозе гіпакарыстычнай суфіксацыі на ‑asia ад konь: *koniasia > kosia. Гл. SP, 2, 33.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ламі́-галава́ ’гарэза, вісус’ (Нас.) можна разглядаць як кантамінацыю рус. сорви‑голова і бел. ламаць (хрыбет, шыю і інш.). Параўн. таксама чэш. lomikost, каш. lam̓ignat ’асілак’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Аблы́жны ’ілжывы, хлуслівы, фальшывы’, аблыжна (Нас., Касп.), аблыжнік ’падхалім’ (КЭС), гл. ілгаць. Рус. облыжный, магчыма, запазычанне з беларускай (аб гэтым сведчыць словаўтваральная і фанетычная структура слова).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

А́кцыя ’прыгода’ (Нас., Байк.), ст.-бел. акция ’акцыя, дзеянне’ (пач. XVII ст.) (Булыка, Запазыч.), польск. akcja (Кюнэ, Poln., 39), якое ў сваю чаргу з лац. actio.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Папіха́йла ’чалавек, якім кожны камандуе’ (Мат. Гом.), попіха́йла, попі́ха ’тс’ (ТС), папіха́йла, папі́хішча ’непаваротлівы чалавек, якога трэба падганяць’ (Нас.). Да папіха́ць (гл. піха́ць) з рознымі суфіксамі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пахва́лка ’пахвальба’, ’пагроза’ у выразе пахва́лку дзе́лаіць пабі́ць мяне́ (Нас.), ст.-бел. похвалка, пофалка ’пагроза’ (1478) запазычаны са ст.-польск. pochwałka ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 38).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пе́лец ’маленькі кавалак сала’ (лун., Шатал.), пе́лесць ’пласт (мяса, сала)’ (Нас.). Відазмененае пад уплывам польск. połeć усходне-славянскае полътъ ’кавалак’. Гл. полць; магчымы ўплыў папярэдняга слова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Перамо́ўка ’сварка’ (Нас.), пэрэмоўка, пырамоўка ’тс’ (бяроз., драг., ЛА, 3), смал. перемолвка ’непаразуменне’, рус. кастр. ’калатнеча’, польск. przemówka ’папрок’. Паўн.-слав. Да пера- і мовіць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пячы́на (печы́на) ’абломак поду ў печы’ (ТС). Да печ (гл.); рэалія мела засцерагальныя функцыі, параўн.: у нас ек едуць венчацца, то беруць гэту печыну (там жа).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пі́цюхны — спагадлівая форма заг. ладу ад дзеяслова піць (Нас.). Утворана ад піць (гл.) пры дапамозе суф. ‑ухп‑ы. Параўн. нітачкі, піцвпькі, атаксама назоўнікмат‑ухп‑а мамачка’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)