Разм. Пра чалавека з вялікім пузам. Рогат узмацняўся, узвізгі жанчын, хрыплы, як брэх, рогат фрачных пузаноў, інтэлігентнае хіхіканне больш далікатных асоб рознага роду заглушылі спачатку аркестр.Самуйлёнак.— Стой, пузан, а то выстралю! — крыкнуў на бягу дзед.Лынькоў.// Пра малое тоўстае дзіця. Як многа ў мяне сыноў — Гарластых пузаноў, Зацесных паўзуноў! Адзін дзіцячы сад — Уся зямля.Бічэль-Загнетава.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ве́сніцы ’плот з варотамі ў канцы вёскі’ (БРС, КТС), петрык.весніца ’тс’ (Мат. Гом.), маг., бабр., саліг.ве́сніцы//ве́шніцы (Бір., Шат.), усх.-палес.вешніца, вешніцы ’тс’ (Нар. сл.), весьніцы, весʼнʼіцы ’вароты ў двор’ (БРС, Арх. Бяльк., Сцяц. Нар., КТС, Сцяшк. МГ); ’вароты з перакладзін’ (Шат.); ’варотцы, фортка’ (Сцяшк. МГ), зэльв. ’вароты ў загарадзе, хляве’; ’рэдкія зубы’ (Сцяц.). Рус.пск.вешница ’вясковая вуліца, зарослая травой’; ’агароджаны ўчастак сялянскай сядзібы, дзе пасуць коней’, польск.wieśnice ’вароты, якія вядуць у вёску, весніцы’, wieśnica ’вуліца з двара ў вёску’, чэш.vesnice ’вёска’. Лексема ўтворана ад прыналежнага прыметніка vьsь‑nь і суф. ‑ica (< vьsь ’дом роду’) і абазначала спачатку ’(агароджанае) месца, дзе знаходзіліся ўсе будынкі роду’. З’яўленне ‑ш‑ замест ‑с‑ ва ўсх.-бел. формах абумоўлена наступным палатальным нʼ, а не тым, што лексема паходзіць ад вешаць (параўн. П. Сцяцко, Нар. лекс., 14). Гл. веснікі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
чый¹, чыя́, чыё, займ.пыт. і адносны.
1.пыт. Указвае на прыналежнасць каго-, чаго-н. каму-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
he
[hi:]1.
pron.
ён
2.
n.
хлапе́ц -ца́, мужчы́на -ы m., жывёліна мужчы́нскага ро́ду
he- (у склада́ных сло́вах абазнача́е самца́)
he-duck — ка́чар -а m.
he-goat — казёл -ла́m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Мілі́ца ’зараснік азёрнага сіту Juncus L.’ (дзісн., Яшк.). З с.-лац. назвы milica, melica ’даволі рослая трава з роду Sorghum у паўд.-еўр. краінах’ < лац.milium ’проса’, роднаснага да ст.-грэч.μελίνη ’проса’. Трубачоў (Серболуж. лингв, сб. Даклад V з’езду славістаў, 181) на падставе в.- і н.-луж.wódna mil ’стрэлкаліст, Sigittaria L.’, ’шыльнік, Subularia aquatica L.’ выводзіць прасл.milica ’чарот, Scirpius’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Па́ва ’самка паўліна’ (ТСБМ, ТС, КЭСлаг.). Рус.па́ва ’тс’, пав ’паўлін’, укр.па́ва, чэш., славац.pav, польск., в.- і н.-луж.paw. Ст.-бел.павъ (са ст.-польск.pawv — Булыка, Запазыч., 234; ён жа, Лекс. запазыч., 145). У слав. мовы запазычана з лац.pavo ’паўлін’ праз ст.-в.-ням.pfawo ’тс’ (Фасмер, 3, 181). Па́ва — карэлятыўная форма жаночага роду да паў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пя́лца ’прылада да нацягвання малых скурак пры сушцы’ (глыб., Стома–Сініца). Да пяльцы (гл.) з ацвярдзеннем ‑ль‑ перад ц “у зьмяншальных імёнах назоўных ніякага і мужчынскага роду”, гл. Станкевіч, Запіскі, 2, 246; Зб. тв., 1, 106; паводле апошняга, з’ява дыспалатызацыі l вядома на ўсёй беларускай моўнай тэрыторыі, што не дае падстаў бачыць у названым слове “фанетычны балтызм”, як сцвярджае Саўка (Запісы, 23, 56).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
генера́цыя
(лац. generatio = нараджэнне)
1) члены аднаго роду або аднаго віду жывёл, раслін, аднолькава аддаленых у роднасных адносінах ад агульных продкаў; пакаленне;
2) узнаўленне, вытворчасць (напр. г. электрычнай энергіі).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
макраспарыёзы
(ад макраспорый)
хваробы раслін, якія выклікаюцца паразітычнымі грыбамі роду макраспорый і праяўляюцца ў выглядзе розных па форме, велічыні і афарбоўцы плям; часцей за ўсё пашкоджваюць бульбу і памідоры.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Non est triticum sine paleis
Не бывае пшаніцы без мякіны.
Не бывает пшеницы без мякины.
бел. У сям’і не без вырадку. Няма роду без выроду.
рус. Во всяком хлебе не без мякины. В семье не без урода. И у соборных попов не без клопов. И в Иерусалиме собаки есть.
фр. Chaque troupeau a sa brebis galeuse (В каждом стаде есть своя паршивая овца).
англ. It’s a strange wood that never had a withered bough in it (Странен лес, в котором никогда не бывало сухой ветки).
нем. In jeder Herde findet sich mal ein schwarzes Schaf (В каждом/во всяком стаде найдётся чёрная овца).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)