Анціліге́нт ’інтэлігент’ (Касп., КТС), народна-размоўнае пераафармленне пачатковага ін, вядомае і па іншых словах: індык > андык (Серб., 77), інтэ́рас, рус.интере́с < анцірэ́с (Мядзв.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Інды́кі кветкі, просты агародны гваздзік’ (Нас.). Метафарычны перанос з індык; форма мн. л. шырока ўжываецца ў народнай наменклатуры раслін; параўн. паралельную рускую назву петушки (Мяркулава, Очерки, 136).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Púter
m -s, - інды́к
rot wie ein ~ — ≅ чырво́ны як рак
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
І́ндрык ’франт’ (Грыг.). Экспрэсіўнае слова, узнікшае, відаць, у выніку кантамінацыйных пераўтварэнняў. Магчыма, кантамінацыя індык (гл.) і *фендрык; параўн. рус.фендрик ’малады чалавек з прэтэнзіямі’ (польск.fendrych < ням.Fähnrich ’прапаршчык’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пулю́к ’птушачка’ (вілен., ABSl, 22, 127). Грынавяцкене (там жа) лічыць запазычаннем з літ.puliukas ’тс’, перш за ўсё паводле словаўтваральнага крытэрыя, параўн. цялюк ’цяля’ і пад., параўн. таксама пуляня ’тс’ (гл.), укр.пуляк ’індык’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
cock1[kɒk]n.
1. пе́вень; (у састаўных назоўніках) саме́ц;
a cock turkeyінды́к;
a cock duck ка́чар
2. куро́к
♦
a cock and bull story небылі́ца, вы́думка
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
◎ Пу́ся ’дрэнны чалавек’ (хоцім., Мат. Маг.). Няясна; магчыма, звязана з літ.pusė ’палавіна’, pusėtinas ’звычайны, пасрэдны’, да семантыкі параўн. нічогі ’ніякі, дрэнны’ (гл.); параўн. таксама рус.дыял.пу́тя ’разгублены чалавек’, што, магчыма, звязана з пу́тька ’індык’, параўн. драг.пу́тя (дзіцячае) ’курыца’ (тады пу́ся < пу́ця, як кося ’конік’ і інш. дзіцячыя словы са “спешчанай” палаталізацыяй).
take smb.’s name in vain спекулява́ць чыі́м-н.і́мем
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
чапуры́цца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; незак.
Разм.
1. Прыхарошвацца, адмыслова прыбірацца, прыводзіць сябе ў парадак. Пакуль чапурыліся калгасныя артысты, пакуль падыходзілі да стагоў людзі, Уладзімір Іванавіч паспеў што-нішто расказаць.Кірэйчык.Варка такі сябе глядзела: як толькі прыходзіла з поля, чысценька вымывалася, круцілася перад люстрам, запляталася, чапурылася і станавілася такою, хоць ты яе ў тэлевізар паказвай.Сабаленка.Дзедка пагаліўся, Стаў ён чапурыцца — Маладзей зрабіўся Так гадкоў на трыццаць!Валасевіч.
2. Надзімацца, натапырвацца (пра птушак). На прасторным двары Сімона чапурыўся дурны ганарлівы індык.Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пету́хв разн. знач. пе́вень, род. пе́ўня м.;
пе́рвые петухи́ пе́ршыя пе́ўні;
до петухо́в (встава́ть, сиде́ть) да пе́ўняў;
инде́йский пету́хінды́к;
◊
кра́сный пету́х чырво́ны пе́вень;
пусти́ть петуха́ пусці́ць пе́ўня.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)