Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
quaver
[ˈkweɪvər]1.
v.i.
1) дрыжэ́ць (пра го́лас)
2) гавары́ць дрыго́ткім го́ласам
3) выво́дзіць трэ́лі
2.
n.
1) дрыжэ́ньне (асабл. го́ласу)
2) трэльf.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
trel, ~u
м.трэль, пошчак (салаўя);
~e skowronka — трэлі жаўрука;
słowiczy trel — салаўіны пошчак
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
По́шчак ’трэль, перарывісты дрыжачы гук’, ’рэха’ (ТСБМ, Сцяшк. МГ), по́ушчак ’пошчак’, ’рэха’ (Сержп., 1911). Утворана з дапамогай прыстаўкі по- (*po‑) ад гукапераймальнага кораня *šček‑, вядомага толькі заходнім і ўсходнім славянам (Фасмер, 4, 499–500; Брукнер, 544; Чарных, 2, 431), параўн. ст.-бел.щекати ’брахаць’, рус.дыял.щёкот ’пра шчабятанне птушак’, щеко́тка ’сарока’, пощектать ’пабалбатать’, ще́кать, щечи́ть ’гаварыць голасна і хутка’, ’сварыцца’, стараж.-рус.щекотъ ’песня салаўя’ (“Слова пра паход Ігаравы”), польск.szczekać ’брахаць’, чэш.štěkati ’брахаць’, в.-луж.šćekać so ’кпіць, жартаваць’. Гл. шчакаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трэліць ‘гаварыць глупства, разводзіць плёткі’; ‘маніць, выдумляць’ (Арх. Федар., Сцяшк., Сл. ПЗБ), ‘доўгі час гаварыць пра адно і тое ж’ (Зайка Кос.), ‘абы-што гаварыць’ (Сцяц., Скарбы; слонім., Жыв. сл.), трыэ́літі ‘тс’ (беласт., Сл. ПЗБ), сюды ж трэ́ля ‘пустамеля’ (Сцяц.), ‘балбатун’ (Сцяшк. Сл.), tryéla ‘тс’, tryéle‑mele ‘нясмелы, разлезлы, павольна гаворачы чалавек’ (Федар. 4). Параўн. польск.trelić ‘гаварыць абы-што’, якое адносяць да іт.trillo, trillare (Брукнер, 575), гл. трэль1; рус. аргат. тре́лить ‘патрабаваць што-небудзь, не маючы на тое падстаў’, ‘эксплуатаваць’ (Шчарбакова-Бруева), ід.treln ‘ліслівіць, дагаджаць’ (Астравух, Ідыш-бел. сл.). Слова няяснага паходжання, магчыма, ад тра-ля-ля, параўн. трэ́ляць ‘сноўдаць без пэўных заняткаў’ (ТС), гл. траляваць1. Пра магчымыя балцкія ўплывы гл. трэйліць, а таксама Рэмбішэўска, ABSl, 31, 228.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хме́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які знаходзіцца ў стане ап’янення; захмялелы, нецвярозы. Грукоча машына. Маўчы, качагар, і пылам вугольным давіся!.. Хай з топкі тваёй не праб’ецца ўгар да містэраў хмельных і місіс.Дудар.// Уласцівы захмялеламу, нецвярозаму. Вочы [Тосі] паліліся калючым бляскам і хмельнай лянівасцю.Адамчык.// Такі, у якім удзельнічаюць нецвярозыя. Там [на банкеце] віно шуміць і льецца, Мова хмельная вядзецца.Колас.
2. Які выклікае ап’яненне. Наліліся хмельным сокам Гронкі [вінаграду] буйныя, даспелі.Жычка.Заморскія віны, мясцовая медавуха, гарэлка і хмельнае піва ліліся ракой.П. Ткачоў./узнач.наз.хме́льнае, ‑ага, н.У меру выпітае хмельнае як бы выраўноўвае, падводзіць пад адно ўсе настроі.Сабаленка.//перан. Які прыводзіць да ўзбуджэння, самазабыцця. Любыя, мілыя ліпы — Радасць квяцістых нізін! Водару хмельнага выпіў Ваш непакорлівы сын.Пушча.Ты пакліч мяне. Пазаві. Там заблудзімся ў хмельных травах.Янішчыц.Хмельная трэль салаўя ціха струменіць здалёку.Машара.
3.перан. Узбуджаны чым‑н. У прыцемку хмельны ад шчасця хлопец сустрэў.. хвалюючую цеплыню [Любы].Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
warble
I[ˈwɔrbəl]1.
v.i.
1) шчабята́ць
Birds warbled in the trees — Пту́шкі шчабята́лі на дрэ́вах
2) журча́ць, журчэ́ць, цурчэ́ць
The brook warbled over its rocky bed — Руча́й журчэ́ў па сваім камяні́стым рэ́чышчы
2.
n.
1) шчэ́бет -у m.; трэльf., по́шчак -у m. (салаўя́)
2) журчэ́ньне, цурчэ́ньне n.
II[ˈwɔrbəl]
n.
1) нацёрты сядло́м гуз у каня́
2) гуз (ад уку́су авадня́)
3) ля́рва авадня́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
шэпт, ‑у, М ‑пце, м.
1. Ледзь чутная гутарка, пры якой гукі вымаўляюцца без удзелу галасавых звязак. Ледзь чутны шэпт прашумеў па грамадзе.Мурашка.Не пакідай. Пакінуўшы — успомні. Хоць перад смерцю шэптам пазаві.Вярба.Бабы-скудзельніцы, сабраўшыся ў нашай хаце, гаварылі пра ўсе свае беды і радасці адкрыта, толькі зрэдку пераходзячы на шэпт.Брыль.За перагародкаю шапталіся Кашалькі, нешта вырашалі, і гэты тайны шэпт адганяў усе думкі.Парахневіч.Прычыненыя дзверы вялі ў другі пакой — адтуль чуўся шэпт, нехта завіхаўся ля печы.Хадкевіч.//перан. Ціхі, невыразны шум, шапаценне, цурчанне і пад. Цёплае, ласкавае паветра, ледзь чутны шэпт хваляў, што ляніва і пяшчотна набягаюць на пясок.В. Вольскі.У пералівах галасоў Чуваць быў шэпт калосся. Трэль салаўя і шум лясоў — Усё ў адно злілося.Смагаровіч.
2. Погаласка, вестка, чутка, якія перадаюцца па сакрэту. Невядома, з якою мэтай — для большага страху ці для большай стойкасці, — у першыя дні кампаніі па акопах быў пушчаны шэпт: швабы расстрэльваюць камандзіраў і кулямётчыкаў, ім — палону няма...Брыль.І хадзілі ад вёсак да вёсак, ад двароў да двароў шэпты-перашэпты, што Блазан той хутка і да нас прыйдзе.Барашка.
3.толькімн. (шэпты, ‑аў). Разм. Набор слоў, якія паводле забабонных уяўленняў маюць чарадзейную сілу; заклінанне. Дактароў усіх рэцэпты І бабулек розных шэпты не памоцны хворай тут, Не памог і пан Тугут.Крапіва.Паглядзела бабка пану ў вочы і кажа: — Думаеш: заплаціць мне за шэпты ці не?Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)