Сірама́ха ‘воўк-адзіночка’, ‘сугней’ (Ласт., Байк. і Некр.), ‘чорны люд’ (Arche, 2007, 3). Укр.сирома́ха ‘бядняк, гаротнік’, сиро́ма ‘тс’, рус.паўд.сирома́ха ‘сірата’, серб.-харв.сиро́мах ‘сірата, бядняк’, славен.siromák, балг.сирома́х, макед.сиромашец ‘тс’. Прасл.*siromaxъ, дэрыват ад ⁺siroma, параўн. укр.сиро́ма ‘сірата; бядняк, гаротнік’, якое ад прасл.*sirъ (гл. сірата), з суф. ‑xъ, гл. Слаўскі, SP, 1, 71; Сной₁, 569. Беларускае слова падобна на запазычанне з украінскай, асабліва, калі прыняць пад увагу значэнні ўкр.сірома́нець, сірохма́нець — эпітэта ваўка. БЕР (6, 697- 699) заўважае, што словаўтварэнне застаецца невытлумачальным, а ўкр.сірохма́нець не можа служыць паралеллю, паколькі ўтворана ад сір‑ ‘шэры’. Параўн. Пацюпа, Arche, 2007, 3, 209.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бязба́цькавіч, ‑а, м.
Разм. Той, хто жыве, выхоўваецца без бацькі; сірата. [Параска:] — Сыночак ты мой харошы, цураецца цябе твой бацька. Бязбацькавічам будзеш расці...Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бязро́дны, ‑ая, ‑ае.
Які не мае родных, сваякоў. Бязродны сірата.//перан. Які страціў або парваў сувязь з сваім народам, сваёй краінай. Бязродны касмапаліт.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сі́ры ‘ціхі, спакойны’ (Сцяшк. Сл.), сюды ж, відаць, сы́рны ‘ўбогі (пра хату)’ (Нар. Гом.). Параўн. рус.си́рый, ст.-рус.сиръ ‘пакінуты, адзінокі’, чэш., славац.sirý ‘сіратлівы, асірацелы’, ст.-слав.сиръ ‘тс’. Гл. сірата. Да семантыкі параўн. вытворныя серб.-харв.сира̑к ‘служка; бедны, няшчасны чалавек’, балг.сира́к ‘бядняк; сірата’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
orphan[ˈɔ:fn]n.сірата́;
He was left an orphan at the age of seven. У сем гадоў ён застаўся сіратой.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
абе́даць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Есці ў абедзенны час; есці абед. Зараз у сталоўцы магло свабодна абедаць чалавек сорак.Колас.Ніхто не ведае, як сірата абедае.Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тля, ‑і, ж.
1. Дробнае насякомае-шкоднік атрада раўнакрылых, якое жывіцца сокам раслін. Капусная тля.
2.Разм. Пра нікчэмнага чалавека. [Клопікаў:] — Хто я ёсць? Сірата божая? Тля беспрытульная?Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
збе́дніцца, ‑нюся, ‑нішся, ‑ніцца; зак.
Разм. Прыкінуцца бедным, няшчасным. — Я збеднілася, кажу, удава, няма, кажу, чаго на плечы ўсцягнуць.Лобан.[Буржуй] збедніўся, ну, проста сірата казанская, — якія ў яго грошы, калі вайна, разруха.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
orphan
[ˈɔrfən]1.
n.
сірата́m. & f.
2.
adj.
сіро́чы; сіро́цкі
an orphan asylum — сіро́чы прыту́лак
3.
v.t.
асіраці́ць
4.
v.i.
асіраце́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
◎ Кантрані́к ’сірата, батрак’ (брасл., Сл. паўн.-зах.), сапсаванае кантрактнік ’адзін з бакоў кантракту’. Да кантракт ’дагавор, пагадненне’ (ТСБМ, Яруш.), ст.-бел.контрактъ (XVI ст.) ’тс’, якое са ст.-польск.kontrakt ’тс’ < лац.contractus ’умова, абавязацельства’ (Слаўскі, 2, 437).