панано́сіць, -о́шу, -о́сіш, -о́сіць і панано́шваць, -аю, -аеш, -ае; зак.
1. чаго. Прынесці за некалькі прыёмаў многа чаго-н.
П. дроў да печы.
2. чаго. Сваім рухам нанесці многа чаго-н., утварыць што-н.
Вецер пананосіў лісця ў сенцы.
3. што і чаго. Нанесці на паперу, карту, схему ўсё, многае.
П. населеныя пункты на карту.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
назаця́гваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-чаго.
Зацягнуць у сярэдзіну, унутр чаго‑н. вялікую колькасць каго‑, чаго‑н. Назацягваць мяшкоў у сенцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цэ́брык, ‑а, м.
Памянш. да цэбар; невялікі цэбар. [Васіль] пайшоў у сенцы, зачэрпнуў з кляновага цэбрыка поўную конаўку; вада была халодная — толькі са студні. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насцяро́жлівасць, ‑і, ж.
Уласцівасць наспярожлівага. — Адчыняй, Віця, — загадалі маці, і той хутка, але з няўцямнай насцярожлівасцю адчыніў дзверы спачатку ў сенцы, тады ў хату. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ле́скі, ‑сак; адз. няма.
Тое, што і драбіны (у 1 знач.). Вялічка ўбег у сенцы двухпавярховага мураванага дома, убачыў вузенькія прыстаўныя лескі і.. узлез на гару. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Асяні́ць ’нечакана ўзнікнуць (пра думку)’. Магчыма, з стараславянскай праз старарускую ці рускую. Стараславянскае слова ўтворана ад сѣнь ’цень’ (гл. сенцы) са значэннем ’пакрыць ценню’, ’прыкрыць, захаваць’ > ’сайсці звыш’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дарабі́ць, ‑раблю, ‑робіш, ‑робіць; зак., што.
Зрабіць да канца, завяршыць работу над чым‑н. Дарабіць стол. □ Усё навокал патанала ў мяккіх, шызых прыцемках, але Макаравы вочы бачылі і праз гэту смугу: калодзеж з вечкам, дзве маладыя бярозкі пад акном, пахілыя веснічкі, якія ён не дарабіў, сенцы без дзвярэй. Асіпенка. // Зрабіць дадаткова, прырабіць. Дарабіць сенцы да хаты. Дарабіць ручку да дзвярэй. Дарабіць ключ. // Дапрацаваць, выправіць, што‑н. дадаўшы. Дарабіць праект.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пры́мен ’сені, сенцы’, пры́мян, пры́мець, прымно́ ’тс’ (Шн. 3; ваўк., Федар. 7; Сцяшк.; маст., іўеў., гродз., Сл. ПЗБ; Сл. Брэс., Скарбы; гродз., ЛА, 4), пры́мень ’павець’ (Сл. Брэс.), пры́мецё ’свіран’ (лях., Сл. ПЗБ), пруме́няц ’памяшканне, прыбудаванае да хаты, у якім захоўваецца збожжа, мука, апрацаваны лён’ (лях., Янк. Мат.). Вядома ўжо ў ст.-бел.: прыменъ ’сенцы ў лазні або ў свірне; прыбудова’ (1522, Булыка, Запазыч., 263; Ст.-бел. лексікон). Запазычана з літ. priemenė̃ ’пярэдні пакой, прыхожая’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 38). Параўн. пры́вен (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
уляце́ць, улячу́, уляці́ш, уляці́ць; уляці́м, улеціце́, уляця́ць; уляці́; зак.
1. у што. З лёту, на ляту пранікнуць куды-н.
Ластаўка ўляцела ў сенцы.
2. у што. Вельмі хутка ўбегчы, уехаць куды-н. (разм.).
У. у хату.
3. у што. Упасці, уваліцца ў што-н. (разм.).
У. у яму.
У. у гразь.
4. безас., каму. Папасці за якую-н. правіннасць (разм.).
Яму ўляцела ад бацькоў.
|| незак. улята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вяза́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. вязаць (у 1, 3 знач.).
2. Тое, што звязана або вяжацца (пруткамі, кручком і пад.). Валя, кінуўшы вязанне на стол, пабегла ў сенцы адсунуць засаўку. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)