Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ГЕРНГУ́ТЭРСКІЯ АБШЧЫ́НЫ,
рэлігійна-грамадскі рух у Прыбалтыцы ў 18—19 ст. Распаўсюдзіўся ў Латвіі з 1729 з мяст. Гернгутэ ў Саксоніі (адсюль назва). Вучэнне запазычылі ад «мараўскіх братоў» (гл.Чэшскія браты). Прапаведавалі працавітасць, беражлівасць і паслухмянасць, усе члены абшчыны называліся братамі і выбіралі са свайго асяроддзя старастаў. У гернгутэрстве лат. і эст. сяляне шукалі ратунак і вызваленне ад ням. памешчыкаў і пастараў. У 1743 Гернгутэрскія абшчыны забаронены. У 1764 Кацярына II дазволіла аднавіць дзейнасць Гернгутэрскіх абшчын. Найб. размаху яны дасягнулі ў 1-й пал. 19 ст. (у 1828 у Прыбалтыцы было больш за 40 тыс. гернгутэраў). У 2-й пал. 19 ст. колькасць абшчын скарацілася. Асобныя асяродкі руху існавалі і ў пач. 20 ст.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
rescue
[ˈreskju:]1.
v.t.
1) ратава́ць, вырато́ўваць, вызваля́ць каго́ зь небясьпе́кі, бяды́, няво́лі
2) Law
а) незако́нна або́ сі́лай вызваля́ць каго́ (з астро́гу, а́рышту)
б) бяспра́ўна забіра́ць што
2.
n.
рату́нак, парату́нак m., збаўле́ньне (ад чаго́); незако́ннае вызвале́ньне (з а́рышту)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
вы́ручкаж.
1. (дапамога) Hílfe f -, Réttung f - (ратунак); вайск. Entsátz m -es;
прыйсці́ на вы́ручку zu Hílfe kómmen*;
2.камерц. (утаргаваныя грошы) Erlös m -es, -e, Ertrág m -(e)s, -träge;
дзённая вы́ручка Tágeserlös m;
агу́льная вы́ручка Brúttoerlös m;
валю́тная вы́ручка Devisenerlös [-vi:-]m;
сярэ́дняя вы́ручка Dúrchschnittserlös m
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
escape
[ɪˈskeɪp]1.
v.i., v.t.
1) уцяка́ць, вырыва́цца
2) вырато́ўвацца, урато́ўвацца, усьцерага́цца
3) уцяка́ць, выцяка́ць (пра газ, ва́дкасьць)
4) Bot. дзі́ка расьці́
5) выско́кваць (з па́мяці), вырыва́цца (пра крык)
2.
n.
1) уцёкі pl. only.
2) запасны́ вы́хад
3) рату́нак -ку m.
There is no escape — Няма́ рату́нку
4) выцяка́ньне n. (га́зу, ва́дкасьці)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ratunek, ~ku
ratun|ek
м.ратунак; паратунак;
pośpieszyć na ~ek — спяшацца на дапамогу;
wzywać ~ku — клікаць на дапамогу; прасіць ратунку;
ostatnia deska ~ku — апошні сродак выратавання; апошняя надзея;
~ku! — ратуйце!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
БАДЛЕ́Р (Baudelaire) Шарль
(17.4.1821, Парыж — 31.8.1867),
французскі паэт. Папярэднік франц. сімвалізму. Друкаваўся з 1840 (вершы, брашуры «Салон 1845 года», «Салон 1846 года»). Удзельнік Рэвалюцыі 1848, выдаваў дэмакр.-рэсп. газету «Le salut public» («Грамадскі ратунак»). Расчараваўшыся ў выніках рэвалюцыі, адышоў ад палітыкі, асудзіў «бунт» як грэх. Выпрацаваў новую канцэпцыю асобы, прычыны пакутаў «чалавечай душы» бачыў не толькі ў навакольным свеце, але і ў самім чалавеку. У кн. «Кветкі зла» (1857, дап. выд. 1861, 1869) трагічная карціна свету, ахопленага шаленствам разбурэння, анархія бунтарства, сум па гармоніі, пошукі ідэалу спалучаюцца з прызнаннем непераможнасці зла, эстэтызацыяй заганаў вял. горада. Аўтар зб. артыкулаў пра франц. мастацтва і л-ру «Рамантычнае мастацтва» (1868), трактата пра наркотыкі «Штучны рай» (1860), «Маленькіх паэм прозай» («Парыжскі сплін», 1869), артыкулаў пра творчасць Э.По і перакладаў яго твораў. На бел. мову вершы Бадлера перакладалі Ю.Гаўрук, У.Жылка, З.Колас, С.Ліхадзіеўскі.
Тв.:
Бел.пер. — Маленькія паэмы прозай // Далягляды. Мн., 1983;
Рус.пер. — Цветы Зла. Ростов н/Д, 1991.
Літ.:
Нольман М. Шарль Бодлер: Судьба. Эстетика. Стиль. М., 1979.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
абяца́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак. і незак.
1.зінф. Даваць абяцанне што‑н. зрабіць. Крысціна ідзе на спатканне з незнаёмым мужчынам, які абяцаў знайсці ёй працу.Васілевіч.Сам не мае, а другому абяцае.Прыказка.//каго-чаго, каго-што і каму-што. Даваць абяцанне каму‑н. аддаць, перадаць што‑н. у яго распараджэнне. За галаву Ціхана мінскі губернатар абяцаў тады вялікія грошы.Бядуля.Нашы сцежкі сышліся зусім нечакана. Ды я ні разу яшчэ не падумаў, што лёс абяцаў мне не гэтую.Брыль.
2.што і без дап. Выклікаць якія‑н. спадзяванні, падаваць надзеі на што‑н. Глядзеў, ці хіліцца ўніз дым, — Дажджу нішто не абяцала.Колас.Я хапаўся за ўсякую думку, якая магла абяцаць які-небудзь ратунак.Якімовіч.
•••
Абяцаць залатыя горы — вельмі многа абяцаць, не клапоцячыся аб выкананні абяцанага.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Спас1 ‘Збавіцель; адна з назваў Хрыста’, ‘назва кожнага з трох асенніх царкоўных свят’ (ТСБМ), ‘Спас, свята 6/19 жніўня’ (Шат., Сл. ПЗБ, Жыв. сл.), Спас ‘імя аднаго са святых’ (Пятк. 2, Федар. 4), іспас ‘свята’ (Сержп. Прымхі), спасі́цель ‘тс ’ (Ян.), сюды ж спа́саўка ‘пост перад Спасам’ (ТСБМ, Касп., Байк. і Некр., Скарбы, Ян., Сл. ПЗБ), ‘сорт груш (яблык), якія паспяваюць перад Спасам’ (ТСБМ), спа́соўка ‘тс’ (ТС), ‘двухтыднёвы прамежак часу перад і пасля Спаса’ (ТС), спасо́ўкі ‘восеньскія мухі’ (Сл. ПЗБ), ст.-бел.Спас ‘Збавіцель, Хрыстос’. Укр.Спас ‘Збавіцель’, спа́сівка ‘пост у канцы лета’, ‘сорт яблык (груш)’, рус.Спас ‘Збавіцель, Хрыстос’, адкуль Спа́сов день, стараж.-рус.Съпасовъ дьнь (6 жніўня); таксама рус.Спас ‘свята (6/19 жніўня). Ад ст.-слав.съпасъ < съпасти ‘берагчы, ратаваць’, стараж.-рус.съпасти ‘выратаваць’ < прасл.*pasti ‘пасвіць; берагчы’; гл. Фасмер 3, 732), які адзначае тут кальку грэч.σωτήρ ‘Збавіцель’. Гл. таксама ЕСУМ, 5, 366.
Спас2 ‘ратунак, выратаванне’ (Жд. 3, Ян., Шатал., ТС). Скарочана з спасе́нне (спасе́нье) (ТС, Нас., Шат., Гарэц.) ад спасці́ ‘выратаваць’ (Сл. ПЗБ), што праз царкоўнаславянскую з ст.-слав.съпасти. Гл. папярэдняе слова.
1. Вярнуцца да жыцця; зноў стаць жывым, аджыць. І вось зараз, каб так давялося І бабулька мая ажыла, Дык пачула б, што ў нашую вёску Песня зноў з Украіны прыйшла.Чарнышэвіч.
2. Абудзіцца з надыходам вясны, аджыць, зазелянець. У выніку многіх турбот дубок ажыў і наступнаю вясною добра разбіўся.Лужанін.//Разм. Зноў набыць адчувальнасць, здольнасць дзейнічаць (пра часткі цела). // Пажвавець, акрыяць духам.
3.перан. Зноў стаць бадзёрым, жыццярадасным; ажывіцца, павесялець. Чалавек ажыў, забыўся на свае ранейшыя сумныя трывогі.Чорны.
4.перан. Праявіцца з новай сілай; адрадзіцца (пра думкі, пачуцці, уяўленні і пад.). У чалавека ажыла прага да ратунку. І тое, што ў ратунак ён не верыў, яшчэ больш павялічвала яго імкненне.Чорны.І адразу ў піянераў Ажыла размовы плынь: Як патрэбна жыць, каб змераць Свет завоблачных вышынь?Кірэенка.
5. Напоўніцца жыццём, рухам, дзейнасцю. Страсянула старая званком — і ў адзін момант усё ў школе ажыло, загуло, як у раістым вуллі.Кулакоўскі.Дарогі раптам ажылі. Абозы раненых і бежанцаў пайшлі, Як хвалі, бурай гнаныя, на ўсход.Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)