толка́ть несов.

1. шту́рхаць; пхаць, пхнуць;

толка́ть кого́-л. ло́ктем шту́рхаць каго́-не́будзь ло́кцем;

толка́ть пе́ред собо́й та́чку пхаць (пхнуць) пе́рад сабо́й та́чку;

2. спорт. шту́рхаць;

толка́ть ядро́ шту́рхаць ядро́;

3. перен. (побуждать к чему-л.) заахво́чваць (да чаго-небудзь), наво́дзіць (на што-небудзь), падбіва́ць (на што-небудзь);

толка́ть на мысль наво́дзіць на ду́мку;

толка́ть на преступле́ние падбіва́ць на злачы́нства;

◊

толка́ть в про́пасть шту́рхаць у про́рву (бе́здань);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дви́нуть сов.

1. (переместить) пасу́нуць; (толкнуть) штурхну́ць, пхнуць;

2. (пошевелить) паварушы́ць, варухну́ць, крану́ць;

3. (заставить идти вперёд, направить) ру́шыць;

4. перен. ру́шыць;

дви́нуть рабо́ту ру́шыць рабо́ту;

5. (ударить) прост. сту́кнуць, урэ́заць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

trącić

trąci|ć

1. зак. штурхнуць; пхнуць;

2. незак. смярдзець, пахнуць; патыхаць;

ubrania ~ły stajnią — адзенне пахла (смярдзела) стайняй;

to już myszką trącić — гэта ўжо ўстарэла

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Пу́хнуць 1 ’распухаць, разбухаць’ (ТСБМ, Гарэц., Шат., Сл. ПЗБ, ТС), ’апухаць’: пухнуць людзі ад голаду (Сержп.), по́хнуць ’тс’: шчыка похніць (дрыс., Хрэст. дыял.); параўн. укр. пу́хнути, рус. пу́хнуть, польск. puchnąć, чэш. puchnouti, в.-луж. puchnyć ’пыхнуць, дунуць’, н.-луж. puchnuś se ’ўздуцца’, славен. púhniti ’дунуць; ударыць, піхнуць’, серб.-харв. пу́хнути ’дунуць; сапсаваць паветра’, балг. пу́хна ’пыхнуць; узбіць, выбіць’, макед. пувне ’глуха стукнуць’. Прасл. *puxnǫti суадноснае з *puxati (гл. пу́хаць, параўн. цягаць/цягнуць і пад.); значэнне уздымацца, разбухаць’ характэрна для паўночнаславянскіх моў, грунтуецца на семантыцы ’брадзіць’ (“o skutkach fermentacji, gnicia, rozkładu” гл. Банькоўскі, 2, 963), а форма незак. тр. на ‑nǫ‑ другасная да *puxъti, гл. пухці, і ў паўднёваславянскіх мовах у дзеясловах зак. тр. са значэннем аднакратнага дзеяння пераважала зыходная семантыка імітацыі раптоўнасці руху, выбуху (гл. пух 1), параўн. Фурлан–Бязлай (3, 135), дзе зроблена спроба звязаць паўднёваславянскія формы з *pьchati (гл. піхаць, пхнуць). Гл. таксама Куркіна, Этимология–1994–1996, 204.

Пу́хнуць 2 ’многа спаць, дрыхнуць’ (ТС; ушац., Нар. лекс.; уздз., Жд. 3; светлаг., Мат. Гом.), ’спаць без просыпу’ (Ян.), параўн. польск. арг. puchnąć ’заспаць’. Метафарычнае ўтварэнне на базе пухнуць 1; зыходнае значэнне ’брадзіць, гнісці, раскладацца’, параўн. тыпалагічную паралель: серб. дыял. ква̏сити ’ляжаць доўга ў ложку, гультайнічаць’ і ’кіснуць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)