powiedzonko

н. разм. прымаўка, афарызм, показка

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ла́сы, -ая, -ае.

1. Вельмі смачны.

Л. кусок.

2. на што і да чаго. Які мае асаблівую цягу да чаго-н.; прагны; які выражае ахвоту, захапленне.

Л. да смятаны.

Паглядаць ласа (прысл.). Л. як кот на каўбасы (прымаўка). Л. на чужыя прыпасы (прымаўка).

|| наз. ла́сасць, -і, ж. (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бо́лька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек, ж. (разм.).

Гнойная або запалёная ранка, язва, струп.

Чужая б. нікому не баліць (прымаўка).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дармавы́, -а́я, -о́е і дармо́вы, -ая, -ае.

Бясплатны, атрыманы за нішто, без грошай.

Д. абед.

Дармавому каню ў зубы не глядзяць (прымаўка).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пригово́рка разг., нар.-поэт. пры́маўка, -кі ж., прыгаво́рка, -кі ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

змяня́ць¹, -я́ю, -я́еш, -я́е; -я́ны; зак., каго-што (разм.).

Зрабіць абмен каго-, чаго-н. на каго-, што-н.

З. быка на індыка (прымаўка).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Прыбау́тка (прібау́тка) ’прыказка’ (Бяльк.). Улічваючы месца фіксацыі, трэба лічыць запазычаннем з рус. прибау́тка ’забаўная, трапная, звычайна рыфмаваная прымаўка’, ’прыпеўка’, прэфіксальнае ўтварэнне ад бау́тка ’дасціпны, трапны выраз; прымаўка’ (Даль), што працягвае прасл. *bavǫtъka.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прысло́ўе ’прыгаворка, хадавы выраз, прымаўка’ (Нас., Гарэц., Байк. і Некр., Др.-Падб., Касп., ТСБМ), прысло́віца, прысло́ўка ’тс’ (ТС), пры́слаўе ’прымаўка’ (Яруш.), прыслове, прысло́вя, прысло́віца ’прымаўка’ (ваўк., воран., Сл. ПЗБ), сюды ж і прысло́ўе ’нязменная часціна мовы, якая абазначае прымету дзеяння, стану і якасці’ (Гарэц., Байк. і Некр., Др.-Падб., ТСБМ). Рус. дыял. присло́вка, присло́вье ’прыгаворка, прымаўка’, укр. прислі́вʼя, прислі́вник ’прыказка, прымаўка’, прислі́вник ’прыслоўе — нязменная часціна мовы’, польск. przysłowie ’выслоўе’, przysłówek ’adverbium’, в.-луж. přisłowo ’прымаўка’, н.-луж. pśisłowo ’тс’, чэш. přisloví ’выслоўе’, přislovce ’adverbium’, славац. príslovie ’выслоўе’, славен. prislòv ’прыслоўе’. Дэрываты ад слова (гл.), відаць, кандэнсацыя выразу пры слове, якая была аформлена рознымі суфіксамі. Як граматычны тэрмін, калька з заходнеславянскіх моў, у якіх ён у сваю чаргу калькуе лац. adverbium (ad‑ — пры, verbum — дзеяслоў, слова) (гл. Голуб-Ліер, 402; Сной₂, 579; Банькоўскі, 2; Шустар-Шэўц, 2, 1179; ЕСУМ, 4, 577).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гамані́ць, -маню́, -мо́ніш, -мо́ніць; незак.

1. Гаварыць, размаўляць, расказваць.

Г. — галава не баліць (прымаўка).

2. Моцна, гучна размаўляць (звычайна пра многіх).

Ля электрычкі гаманіў натоўп.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паго́ршаць, -аю, -аеш, -ае; зак.

Тое, што і пагоршыцца.

Было ліха ды пагоршала (прымаўка). Хвораму пагоршала (безас.).

|| наз. пагаршэ́нне, -я, н. і паго́ршанне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)